Hoće li građani iz svog džepa plaćati zdravstvene usluge da bi dobili blagovremenu zdravstvenu zaštitu

Stav
Sead Čirgić, bivši direktor FZO

Da bi imali održiv zdravstveni sistem koji će omogućiti dostupnu i kvalitetnu zdravstvenu zaštitu neophodno je obezbijediti tri ključna uslova: realno planirana sredstava za potrebe zdravstvenog sistema i izvore finansiranja, obezbijediti decentralizaciju sistema i punu autonomiju u finansijskom i administrativnom smislu Fonda i JZU i uspostaviti model plaćanja JZU koji bi značio prenos sredstava prema stvarnom učinku.

Ovo su odlike efikasnih zdravstvenih sistema koji se oslanjaju na doprinose za zdravstveno osiguranje kao osnovni i dominantni izvor prihoda za potrebe zdravstvenog sistema. Sa prijedlogom ukidanja doprinosa za obavezno zdravstveno osiguranje narušava se prvi uslov postojanja realnih i održivih izvora finansiranja jer nije jasno iz kojih izvora će se nadomjestiti oko 200 mililona eura koliko čine doprinosi FZO.

Takođe, narušava se princip decentralizacije zdravstvenog sistema i stvara centralizovani sistem koji nije svojstven većini razvijenih zemalja EU, nijednoj državi regiona i gotovo nijednoj državi u razvoju. Da je ovo pogrešan pristup navodim primjer Slovenije koja je 90-tih uvela budžetski način finansiranja zdravstvenog sistema da bi se već 92. godine vratila na finansiranje iz doprinosa.

Iako je cilj centralizacije bolja kontrola javnih finansija zbog specifičnosti zdravstvenog sistema i troškova u zdravstvu upravo se dešava suprotno, dolazi do lošije kontrole troškova, nezainteresovanosti i menadžera i ljekara u sistemu i enormnog povećanja neizmirenih obaveza. Centralizacija uvodi zdravstveni sistem u nelikvidnost, lošu efikasnost, duge liste čekanja, prevaljivanje troškova liječenja na građane, nezadovoljstvo i pacijenata i ljekara.

Budžetski način finansiranja je svojstven visoko razvijenim zemljama poput Engleske i nekih skandinavskih država. Ono što ga karakteriše jeste značajno učešće građana u troškovima zdravstvene zaštite, odnosno velika participacija i slabija dostupnost zdravstvene zaštite kao i međusektorsko prelivanje sredstava jer ako nema namjenskih doprinosa država u slučaju potrebe koristi sredstva namijenjena zdravstvu za krpljenje budžetskih rupa.

Da li ovo znači da će naši građani kojima je obezbjeđena najšira paleta zdravstvenih usluga i prava iz zdravstvenog osiguranja na drugi način obezbjediti sredstva za zdravstvenu zaštitu bilo putem većih poreza ili značajno većim učešćem u troškovima liječenja umjesto minimalnog iznosa participacije ili će možda iz džepa plaćati zdravstvene usluge da bi dobili blagovremenu zdravstvenu zaštitu.

Centralizacija postavlja pitanje i svrhe postojanja FZO koji bi upravo iz razloga osjetljivosti zdravstvenog sistema i javnog zdravstva trebao da ima punu autonomiju i nezavisno od države da raspolaže izvornim prihodima kojima garantuje sigurnost u pružanju zdravstvene zaštite.

Umjesto da se traže dodatni izvori finansiranja za potrebe zdravstva kako bi se uravnotežile potrebe sistema sa raspoloživim sredstvima i uticalo na smanjenje neizmirenih obaveza Fonda, za koje procjenjujem ukoliko ne bude intervencije Ministarstva finansija o socijalnog staranja do kraja godine biće iznad 80 miliona eura, predlaže se ukidanje doprinosa koji čine 70 odsto izvora prihoda FZO.

Predloženo nas udaljava i od trećeg uslova za funkcionalan zdravstveni sistem, onog što je ključno u reformi zdravstvenog sistema, a na čemu se u prethodnom periodu insistiralo i za što je zdravstveni sistem spreman, a to je uspostavljanje modela plaćanja prema stvarnom učinku JZU. Budžetski način finansiranja podrazumijeva plaćanja po ekonomskoj klasifikaciji po budžetskim linijama, dakle finansiranje kapaciteta JZU. U ekonomici zdravstva model je prepoznat kao najlošiji jer stvara nefunkcionalan zdravstveni sistem.

Na kraju zašto nema analize koja bi potvrdila održivost predloženog modela i prednosti u odnosu na postojeći.

Na osnovu iskustva i saznanja iz oblasti ekonomike zdravstva cijenim da model nije održiv.