Istorijski trenutak stvaranja samouprave lokalnog stanovništva, preteče opštine Herceg Novi

Obilježavanje jubileja – tri vijeka od osnivanja Topaljske gradske opštine – Topaljske komunitadi ima veliki značaj za naš grad, jer ovaj istorijski trenutak predstavlja stvaranje ozakonjene i obezbijeđene samouprave domaćeg stanovništva vijekovima prije nego što ćemo kao građani imati ustavom zagarantovano pravo na lokalnu samoupravu, poručio je sinoć predsjednik Opštine Stevan Katić na svečanoj Spasovdanskoj akademiji u Dvorani Park.

Kako je istakao, Topaljska komunitada, kao najstarija hercegnovska opština, preteča je Opštine Herceg Novi, a njeno osnivanje je bilo od presudnog značaja za stanovništvo grada. Sve istorijske činjenice govore o veličini ovog jubileja i obavezi Opštine Herceg Novi – nasljednice Topaljske opštine, da mu posveti posebnu pažnju.

“Osnivanje Topaljske opštine služi nam za primjer da lokalno stanovništvo može svojim nastojanjima da učini važnu, istorijsku razliku. Ta ideja danas je naša misao vodilja, kao gradske uprave koja nastoji da maksimalno iskoristi svoja prava i mogućnosti, kako bi obezbijedila kvalitetan život svakog građanina u Herceg Novom. Djelovanje na lokalnom nivou, što veći broj konkretnih inicijativa, složan stav u vezi sa pravcem razvoja grada i saradnja sa onima koji mogu da mu doprinesu, danas određuju naš način rada. Djelujući u ovom duhu, mi poštujemo svoje istorijsko nasljeđe, uvažavamo napore Novljana-inicijatora stvaranja najstarije hercegnovske opštine i održavamo vrijednosti koje su u temelju našeg društva“, kazao je Katić.

Topaljska opština nastala je 1718. godine, kao rezultat nastojanja mještana da ostvare svoju samoupravu pod vlašću Venecije, koja im je od strane Mletaka obećana kao nagrada za pomoć u osvajanju grada od Otomanskog carstva. Te godine je, 14. jula, mletački Senat odobrio stvaranje Komunitadi od Tople, gotovo u potpunosti u opsegu današnje Opštine Herceg Novi, a nosilac je bilo naselje Topla.

“Po statusu gradska uprava, Topaljska opština je predstavljala autonomiju u upravi, duhovnu autonomiju, nezavisno sudstvo i pravo na pečat, pravo na obnavljanje i podizanje novih pravoslavnih hramova pod naročitim uslovima, kao i mogućnost korišćenja sopstvenog pisma i jezika u svakodnevnoj administraciji. Sva ova prava bila su osnov za očuvanje i unapređenje kulturnog identiteta našeg naroda kroz vjekove“, rekao je Katić.

Kako je dodao, o značaju za lokalno stanovništvo govori i činjenica da je osnivanje Topaljske komunitade urodilo snažnim ekonomskim i privrednim napretkom, pa je novska trgovačka flota tokom druge polovine 18. vijeka postala konkurentna peraškoj, dobrotskoj i kotorskoj.

“Sjedište uprave Topaljske opštine bilo je u zdanjima pri hramu Svetog Vaznesenja Gospodnjeg – Svetog Spasa na Toploj. Iz tog razloga, ne slučajno, posebnu pažnju u programu obilježavanja jubileja posvetili smo upravo današnjem datumu – slavi hrama, koji predstavlja simbol osnivanja Topaljske komunitadi“, kazao je Katić i čestitao 305. godina od hrama Vaznesenja Gospodnjeg – Svetog Spasa.

Zahvalio se suorganizatoru, Arhijerejskom protoprezviterijatu hercegnovskom Mitropolije Crnogorsko-primorske, kao i članovima Odbora za proslavu 300. godina od osnivanja Topaljske komunitadi, koji već godinu rade na pripremi i realizaciji programa.

“U čast jubileja izvode se i investicioni radovi, koji su podjednako, ako ne i više važni od programskog dijela, jer će ostati trajna dobrobit u godinama koje dolaze: renoviranje Njegoševe škole i pretvaranje u muzej, rekonstrukcija crkava na Toploj i Belavisti“, istakao je on.

Najavio je da će centralna svečanost programa biti održana – 14. jula, na datum kada je 1718. potpisana odluka o osnivanju Topaljske komunitadi i pozvao sve da tog dana učestvuju u proslavi.