To što su “svi bez problema preležali u djetinjstvu” nijesu male boginje, upozorava za CdM pedijatar dr Jovan Raičević. Zato je, kaže on, veoma važno da razlikujemo male od drugih vrsta boginja koje postoje.
“Nije mi jasno zašto se digla prašina oko malih boginja. One su bezazlena bolest, svi smo ih preležali u djetinjstvu i ništa nam nije bilo”, česti su komentari građana na tekstove koji se bave mogućom epidemijom malih boginja i problemom niskog obuhvata vakcinisane djece.
Epidemiolozi ističu da se prethodnih decenija kod nas epidemija malih boginja uopšte nije javljala, ili se pojavljivala samo sporadično, da su te boginje najopasnije, jer za sobom nose veoma ozbiljne komplikacije pa čak i smrtni ishod, što varičela nije slučaj.
Ipak, upozorava dr Raičević, sa današnjim nivoom vakcinacije MMR-om, i mi u Crnoj Gori možemo, ukoliko se stanje ubrzo ne promjeni, očekivati pojavu ove bolesti.
Dakle, one koje smo “svi mi preležali u djetinjstvu i nije bilo ništa strašno” su varičele, nikako male boginje!
Postoje tri vrste boginja – male boginje (morbile), velike boginje i ovčije boginje (varičele).
Velike boginje (variola vera)
Iako se na portalu povremeno mogu sresti komentatori koji tvrde da su preležali “velike boginje”, dr Raičević tvrdi da ta bolest kod nas više ne postoji.
“Stručni, latinski naziv za velike boginje je variola vera, i to je jedina ljudska infekcija koja je do sada, zahvaljujući sveobuhvatnoj vakcinaciji stanovništva, iskorijenjena krajem sedamdesetih godina prošlog vijeka”, naglašava on.
Varicela (ovčije boginje)
“Varicela (ovčije boginje, vodene boginje, vodene kozice, kozice) predstavlja uobičajenu dječju zaraznu bolest, koja je još uvijek redovna pojava na našim prostorima, budući da se protiv nje ne sprovodi vakcinacija. Bolest je najčešće blagog toka, praćena povišenom temperaturom, obično ne višom od 38,5°C, koja traje nekoliko dana, mada u mnogim slučajevima u potpunosti prođe bez povišene temperature”, objašnjava Raičević.
Glavna karakteristika oboljenja je osip po koži koji jako svrbi.
“Osip se javlja od samog početka bolesti, u vidu crvenih tačaka po tijelu, koje se ubrzo pretvaraju u mjehuriće ispunjene bistrom tečnošću. Mjehurići se u roku od 24 sata sasuše i pretvore u kraste koje na koži ostaju 10-15 dana i potom otpadaju, ne ostavljajući ožiljke”, kaže dr.
Varičela je obično blaga infekcija, koja rijetko daje komplikacije kod inače zdravih osoba.
“One se javljaju u prosjeku kod jednog na svakih 50 oboljelih i najčešća komplikacija je upala pluća. Znatno rijeđe se javlja upala malog mozga (1:4000 oboljelih), a još rijeđe upala velikog mozga – encefalitis (u prosjeku 1,7 slučajeva na 100 000 oboljelih)”, pojašnjava dr Raičević.
Kako kaže, smrtnost od varicele je niska i kreće se na oko 2 slučaja na 100 000 oboljele, prethodno zdrave djece uzrasta 1-14 godina i najčešće je posljedica upale pluća ili encefalitisa.
“Dakle, kada na internetu pročitate da se neko hvali kako je „preležao sve vrste boginja“, kako je „bolest bila sasvim blaga i nije ostavila nikakve posljedice“, budite sigurni da je preležao samo varicelu”, upozorava on.
Morbile
Tok bolesti kod morbila je potpuno različit u odnosu na varičelu.
“Prvi simptom je povišena temperatura, najčešće jako visoka (oko 40°C) koja tipično potraje od četiri do sedam dana. Ubrzo po pojavi temperature, javljaju se i konjunktivitis (često praćen obilnim suzenjem), obilna sekrecija iz nosa i kašalj. Sekrecija iz nosa i suzenje su tako obilni da pacijent u ovoj, uvodnoj fazi bolesti izgleda kao da je stalno uplakan (tzv. plačna maska morbila). Nakon 3-6 dana od početka bolesti, javlja se sitan, sliveni osip koji počinje u predjelu glave i vrata, a zatim se tokom par dana širi naniže, na trup i ekstremitete”, objašnjava Raičević.
Za razliku od varicele, morbili uopšte nisu bezazlena bolest i komplikacije su mnogo češće, upozorava pedijatar iz Tivta.
Prije stotinak godina, male boginje su bile najsmrtonosnija dječja bolest i odnosile su milione dječjih života godišnje.
To je, objašnjava on, prije svega zbog visokog procenta djece koja dobijaju bakterijske komplikacije kao što je upala uha i prije svega upala pluća.
“Upala pluća se javlja kao komplikacija kod oko 30 odsto oboljelih i u vrijeme prije otkrića antibiotika, bila je veoma često smrtonosna (ukupna smrtnost od malih boginja se u to vrijeme kretala oko 20 odsto). U današnje vrijeme kada se bakterijske komplikacije uspješno liječe antibioticima, smrtnost je znatno manja (kreće se oko 1 na 1000 oboljelih) i izazvana je dejstvom samog virusa, prije svega na centralni nervni sistem, odnosno nastaje zbog encefalitisa – upale mozga”, dodaje on.
Morbili, kaže dr, mogu ostaviti i trajna neurološka i druga oštećenja (slijepilo, gluvoća).
Tako i dan danas oko 15 000 djece širom svijeta, svake godine izgubi vid zbog komplikacija malih boginja.
“Učestalost pojave encefalitisa i savremena smrtnost u razvijenim zemljama od 1 na 1000 oboljelih ne zvuče tako zastrašujuće kao nekadašnjih 20 odsto, međutim, zbog izuzetne zaraznosti malih boginja, u igri su uvijek veliki brojevi. Tako je recimo u svijetu 2015. godine potvrđeno oko 254 000 slučajeva morbila, a bilo je i još oko 200 000 slučajeva gdje je dijagnoza postavljena klinički ali nije urađeno laboratorijsko testiranje kojim bi se bolest nedvosmisleno potvrdila. Oboljelih je bilo znatno više, ali u zemljama u kojima je zdravstvena služba slabije razvijena, zasigurno nisu prijavljeni svi slučajevi bolesti. Pritom se oko 134 000 slučajeva završilo smrću (smrtnost je u nerazvijenim zemljama Afrike i Jugoistočne Azije i dalje jako visoka, što zbog loših socio-ekonomskih uslova života, što zbog slabe dostupnosti zdravstvene zaštite stanovništvu)”, kaže on.
U ne tako davnoj prošlosti, 1980. godine, prije nego što je u većini zemalja usvojen program vakcinacije protiv morbila, ova bolest je samo te godine odnijela oko 2,6 miliona dječijih života širom svijeta.
Dakle, objašnjava Raičević, boginje koje su kod nas stalno prisutne su vodene boginje, odnosno varicela i to zbog toga što se protiv ove bolesti ne sprovodi vakcinacija.
Kako kaže, u Crnoj Gori se godišnje registruje nekoliko hiljada slučajeva oboljevanja od varicele, a smrtni slučajevi su izuzetno rijetki.
“Nasuprot tome, malih boginja, odnosno morbila kod nas već godinama gotovo uopšte ili uopšte nema, i to isključivo zahvaljujući visokom obuhvatu vakcinacije MMR vakcinom. Kada ne bismo sprovodili vakcinaciju, mogli bismo da očekujemo između 5 i 10 hiljada oboljelih godišnje, sa 5 do 10 smrtnih slučajeva. Morbili su dakle, neuporedivo ozbiljnija i teža bolest od varicele, i nadam se da čitaoci ovog teksta više neće imati dileme koje su boginje preležali, a naročito, da li djecu treba vakcinisati. Nedvosmislen odgovor na ovo pitanje je – DA!”, poručio je dr Raičević.
Aleksandra Rahović
Pa, ja sam stvarno preležao sve 3 vrste. Jednu sa crvenim osipom kad sam bio previše mali da bih se sećao. A druge dve, ovčije i boginje sa crvenim osipom duboko u osnovnoj školi. Tako da ima i toga da ljudi tvrde da jesu preležali male boginje i da je to stvarno tako. Ne mora odmah da se tvrdi da… Više »
Takodje.I morbile I varicele.
Mozda nebi bilo lose da ukljucite I statistiku iz Amerike (postoje razne studije) koja govori o tome koliko djece godisnje zavrsi u bolnici zbog komplikacija izazvanim MMR vakcinama. Studije govore i o ozbiljnosti tih komplikacija jer najcesce nisu smrtno opasne, ali se desava. Takodje treba napomenuti povezivanje istih vakcina sa sve cescom pojavom autizma u djeci, a postoje i studije… Više »
Mihailo ne lupetaj.
Covjece godinama unazad pokusavaju da dokazu vezu sa autizmom i niko nije uspio da dokaze ista. Studije su ozloglasene zato sto je dokazano da su falsifikovali rezultate! Dje ima dima, mora bit i vatre, veli Mihailo sa CdM foruma. I treba djecu izlagat smrtnoj opasnosti na osnovu toga. Sram te i stid bilo! Nauka ne funkcionise tako. Moras da dokazes… Više »
Od varičela ostaju ožiljci ne lažite da ne ostaju, i to moze svako ko je preležao da potvrdi
Ostaju samo ako se raščešu i poslije toga inficiraju bakterijom. Inače prolaze bez ožiljaka.
Samo ako se češući rskopaju.
Evo ja preležao i nemam nikakvih ožiljaka.
Ne avetaj ođe no idi na one slike polugolih žena da ostavljaš komentare “seksi”. Samo to i umiješ.
Ostaje oziljak, ali ne od svake, obicno jedan ili dva, nekom ni jedan, ako je bas bio disciplinovan pa se nije cesao. Evo moj sin se nije cesao i ipak mu je ostao oziljak iznad oka, jer je boginja bila bas velika. Ali nisu to sad strasni oziljci.
A stariji? koji ne znaju jesu li dobili tu vakcinu
I oni se trebaju vakcinisati.
Vakcinacija protiv morbila je uvedena 1971. godine, a od 1993. se sprovodi u okviru kombinovane MMR vakcine. Otkad je uvedena MMR, daju se dvije doze, dok se ranije vakcinisalo samo sa jednom dozom, pa je i efikasnost vakcinacije bil manja.
Postoji i vakcinacija protiv varicele (pa cak i verzija za odrasle protiv bolesti herpes zoster) sem sto se u Crnoj Gori nije uvelo finansiranje i terapija ovom vakcinom.
Za nekoliko godina u svijetu biti ce dostupne i vakcine za prevenciju i terapiju herpes simplex oboljenja i ostalih bolesti nadamo se.