Loši izvještaji poskupljuju kredite

Kvalitet finansijskih izvještaja u Crnoj Gori nije na zadovoljavajućem nivou, bez obzira što se polako, ali sporo popravlja. Nekvalitetni finansijski izvještaji povećavaju cijenu kredita za kompanije – dižu kamatne stope i smanjuju ročnost kredita. To je, između ostalog, pokazala studija ,,Kvalitet finansijskog izvještavanja i ugovori o kreditima banaka: empirijska nalazišta iz primjera Crne Gore“ čiji autori su viceguverneri dr Zorica Kalezić i dr Nikola Fabris, a koja je objavljena na sajtu Centralne banke.

Za ovu studiju je korišćen ,,neuravnoteženi panel podataka o finansijskim izvještajima i kreditnim rezultatima za 600 najvećih kompanija u Crnoj Gori, od 2011. do 2018“.

Prvi zaključak ove analize pokazuje da banke prepoznaju (ne)kvalitet finansijskih izvještaja.

“Banke u Crnoj Gori u procesu provjere kreditnog rizika klijenta prepoznaju manipulaciju, odnosno (ne)kvalitet finansijskih izvještaja, i klijente ,,kažnjavaju“ kroz marginalno povećanje cijene kredita – premija na rizik, kako bi se uzela u obzir buduća neizvjesnost i troškovi praćenja tog kredita”, pokazalo je istraživanje.

Ujedno, banke klijentima koji imaju finansijske izvještaje slabijeg kvaliteta su manje spremne da odobre dugoročne izvore finansiranja.

Banke da bi što kvalitetnije procijenile kreditni rizik ulaze u kreditnu istoriju klijenta.

“Da bi što kvalitetnije procijenile kreditni rizik klijenta, banke posežu za njegovom kreditnom sposobnošću (odobrenim kreditima) iz prethodnog perioda, kao izuzetno relevantnom informacijom. To govori u prilog da banke zbog nekvalitetnih finansijskih izvještaja klijenta se oslanjaju na alternativne metode za dobijanje relevantnih informacija za procjenu kreditnog rizika. Ova praksa neumitno dovodi do rasta kamatne stope i troška odobravanja kredita, utičući i na ostale segmente odobrene kamatne stope”, pokazalo je istraživanje.

Za razliku od kompanija sa lošijim finansijskim izvještajima banke ,,nagrađuju“ one kompanije čiji su izvještaji bolji.

“Banke se značajno oslanjaju na prethodno iskustvo sa klijentom prilikom procjene njegovog kreditnog rizika. Kompanijama koje imaju bolji finansijski rezultat, manju rizičnost i niže zaduženje obezbjeđuju i bolje uslove finansiranja. Kada je u pitanju vlasnička struktura kompanija, banke nemaju direktne preferencije prilikom procjene kreditnog rizika”, navodi se u studiji.

Jedan od zaključaka je i da je neophodna strožija kontrola tržišta računovodstvenih kompanija u našoj zemlji.

“Sagledavajući osnovnu statistiku varijabli koje su korištene za procjenu kvaliteta finansijskih izvještaja u Crnoj Gori, kvalitet finansijskih izvještaja u našoj zemlji nije na zadovoljavajućem nivou, iako se sporo popravlja od 2012. do 2017”, konstatovano je u ovom dokumentu.

Kako se navodi, na urgentnost strožije kontrole tržišta računovodstvenih kompanija u Crnoj Gori ukazuje činjenica da u prosjeku 12 odsto od top 600 najvećih kompanija u Crnoj Gori prijavljuje finansijske izvještaje koji će biti revidirani naredne godine, kao i da u prosjeku jedna petina ovih kompanija ima tendenciju da precjenjuje ili potcjenjuje prihode i finansijski rezultat.

U studiji se navodi da je ujedno dokazana hipoteza da ,,manipulacija finansijskim iskazima kreira neizvjesnost i asimetričnu informaciju koja je penalizirana tokom procjene kreditnog rizika“.

“Ovo navodi na zaključak da, između ostalog, dalje smanjenje kamatnih stopa zavisi i od kvaliteta uređenosti tržišta računovodstvenih institucija u Crnoj Gori. Veći nadzor i postavljanje strožijih standarda za licenciranje računovodstvenih i revizorskih kuća predstavljaju očite instrumente, koji mogu doprinijeti poboljšanju uslova finansiranja kompanijama u Crnoj Gori”,ističe se, između ostalog, u studiji.

Autori podsjećaju da će CBCG kroz započeti razvoj off-site kontrole i sistema ranog upozorenja (EWS), uparivanje podataka baze završnih računa i kreditnog registra u narednom periodu dati i posredni doprinos poboljšanju finansijskog izvještavanja u Crnoj Gori.