Izvršni odbor Unije slobodnih sindikata Crne Gore utvrdio je u decembru prošle godine Platformu koja obugžhvata ekonosmku politiku i tržište rada, poresku politiku, reformu javne uprave, socijaknu politiku i sindikalna prava i slobode.
Tekst Platforme objavljujemo integralno
Crna Gora je prošla kroz radikalne političke, ekonomske i socijalne transformacije u prethodnim godinama. Tržište rada u tranziciji je doživjelo značajna pomjeranja, u kojem periodu je bez posla ostalo na desetine hiljada radnika, dok je sa druge strane bio zanemarljiv procenat otvaranja novih radnih mjesta. Ekonomski pad ponovo je uzrokovao rast siromaštva. U pogledu ekonomskog razvoja i životnog standarda postoje značajne razlike među regijama (sjever, jug, centralna regija). Struktura ekonomije radikalno se promijenila tako da je sada oko 70 odsto radne snage zapošljeno u sektoru usluga. Mikro, mala i srednja preduzeća čine oko 99 odsto svih preduzeća i učestvuju u stvaranju bruto domaćeg proizvoda sa oko 60 odsto.
Iako je godinama unazad prisutna potreba za napuštanjem prethodnog modela rasta ekonomije i za preuzimanjem novog obrasca rasta, koji se u većoj mjeri oslanja na domaće resurse (kao što su znanje, inovacije, produktivnost), Crna Gora nije prošla kroz neophodnu reformu u tom pravcu. Prethodna, svjetska finansijska kriza koja se reflektovala i na Crnu Goru, a sada i aktuelna zdravstvena kriza sa kojom se suočavamo, ogolile su nedostatke ekonomske politike i čitavog sistema. Kriza sa kojom se trenutno suočavamo dodatno je ukazala na nužnost raskida sa dosadašnjom praksom i ekonomsko-socijalnim sistemom koji je po svemu neodrživ.
Crnoj Gori je potreban radikalni zaokret u ekonomskom, socijalnom, poreskom, ekološkom i drugom pogledu, pri čemu glavni nosioc tog preokreta, koji mora biti zasnovan na održivom rastu i razvoju, mora biti novokonstituisana Vlada ali i svaki pojedinac. S tim u vezi, ova platforma predstavlja očekivanja USSCG kada je u pitanju ekonomska i socijalna politika koju će Vlada voditi u narednom mandatnom periodu, i to:
EKONOMSKA POLITIKA I TRŽIŠTE RADA
– proces privatizacije preostale društvene svojine i valorizacija prirodnih resursa mora biti transparentna, s tim da sistemi poput Elektroprivrede, rudnika, Željeznice, Luke Bar, Plantaža, Aerodoroma, komunalnih usluga, itd., koji su od posebne vrijednosti i značaja za stanovništvo, ostanu u većinskom vlasništvu države;
– utvrditi minimalnu zaradu u visini 60% prosječne zarade u Crnoj Gori;
– pokrenuti sveobuhvatnu kampanju i projektovati mjere za efikasnu legalizaciju radnog odnosa ogromnog broja lica koja rade “na crno”;
– povećati visinu osnivačkog uloga prilikom osnivanja Društva sa organičenom odgovornošću ili povećati odgovornost osnivača ličnom imovinom prilikom stečaja ili likvidacije istog;
– smanjiti uvoz životnih namirnica, obezbijediti i garantovati “siguran otkup” domaćim poljoprivrednicima i stočarima, te tako podstaći razvoj ovih privrednih grana, ali i dati šansu domaćoj, zdravoj proizvodnji;
– otvoriti poseban “zeleni fond”, iz kojeg bi se bespovratno finansirale sve politike naseljavanja ruralnih područja, sve do postizanja strateških ciljeva u poljoprivrednoj proizvodnji;
– pojednostaviti proceduru apliciranja na javne pozive za korišćenje IPA sredstava za poljoprivrednike;
– ukinuti naknadu za podsticaje za obnovljive izvore energije, kao i smanjiti stopu PDV-a na račune za električnu energiju na 7%;
– obezbijediti racionalno trošenje budžetskih sredstva tako što će se povećati stepen odgovornosti svih korisnika budžetskih sredstava kroz transparentno i adekvatno sankcionisanje svakog neodgovornog i nezakonitog postupanja u upravljanju budžetskim sredstvima;
– efikasnije otkrivati i konfiskovati nezakonito stečenu imovinu;
– unaprijediti rad inspekcija sa posebnim fokusom na Inspekciju rada i Poresku inspekciju;
– stvaranje ambijenta za otvaranje novih radnih mjesta i kreiranje novih podsticaja za one koji zapošljavaju nove radnike;
– ratifikacija Konvencije MOR-a 190 o nasilju i uznemiravanju u svijetu rada.
PORESKA POLITIKA
– korigovati troškove rada kroz smanjenje poreza i doprinosa na teret poslodavca i zaposlenog;
– zaustaviti nastajanje novog poreskog duga;
– povećati porez na dobit svima ili samo na dobit koja prelazi određeni iznos;
– uvesti porez za pravna lica i preduzetnike na finansijske transakcije koje prelaze određeni limit;
– ukinuti poreske i druge olakšice povlašćenim kompanijama, tim prije što mnoge od njih ostavljaju prostor za manipulacije na štetu budžeta;
– oporezovati na teret investitora novoizgrađeni poslovno-stambeni prostor ukoliko se ne valorizuje u roku od šest mjeseci od dana završetka gradnje;
– uvesti progresivno oporezivanje zarada i ostalih ličnih primanja koja prelaze iznos potrošačke korpe za četvoročlanu porodicu;
– ukinuti iznos najveće godišnje osnovice za plaćanje doprinosa za obavezno socijalno osiguranje (propisan članom 14, stav 2 Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje), kako se ne bi vršio povraćaj doprinosa licima koja ostvaruju primanja iznad te osnovice.
REFORMA JAVNE UPRAVE
– omogućiti direktno učešće sindikata u postupcima reforme javne uprave;
– ukinuti privilegiju javnih funkcionera da godinu dana, odnosno dvije godine ukoliko im je toliko preostalo do penzije, primaju naknade zarada iz budžeta;
– uvesti sistem kontrole i odgovornosti na svim nivoima izvršne i sudske vlasti na način što će biti sankcionisani svi pojedinci za koje se utvrdi da su svojim neprofesionalnim i neodgovornim radom nanijeli štetu Budžetu Crne Gore, a time i svim crnogorskim građanima;
– depolitizacija upravljanja javnim preduzećima;
– reforma pravosuđa kroz formiranje sudova rada ili specijalizovanih odjeljenja za radne sporove u okviru osnovnih sudova;
– osigurati jednake šanse i mogućnost napredovanja zaposlenima u javnoj upravi, te prekinuti sa praksom partijskog zapošljavanja.
SOCIJALNA POLITIKA
– reforma socijalne politike kako bi adekvatno odgovorila potrebama lica koja su u stanju socijalne ugroženosti kroz pravičnu i svrsishodnu raspodjelu sredstava;
– reforma politike stanovanja kroz gradnju stanova u državnom vlasništvu kako bi veliki broj zaposlenih i građana Crne Gore, koji po tržišnim uslovima to nijesu u mogućnosti, mogu riješiti stambeno pitanje kroz zakup po pristupačnim cijenama;
– nastaviti sa podrškom i podsticajem stambenim zadrugama, odnosno stambenim fondovima koji su kreirani za potrebe zaposlenih u određenim sektorima (poput prosvjete, zdravstva, Univerziteta, Vojske CG, studentskih i đačkih domova,…);
– da poslodavci izdvajaju procenat iz dobiti u Fond za rješavanje stambenih problema zaposlenih kod toga poslodavca;
– vratiti naknadu za žene sa troje ili više djece koje su stekle 15, odnosno 25 godina staža;
– podsticaji za žene i mlade bračne parove koji ostaju na selu ili nerazvijenim područjima;
– revidiranje prava na dječiji dodatak.
SINDIKALNA PRAVA I SLOBODE
– zaustaviti antisindikalnu diskriminaciju procesuiranjem poslodavaca koji vrše krivično djelo sprječavanje ili ometanje sindikalnog organizovanja i djelovanja i poštovanjem preporuka Komiteta za slobodu udruživanja Međunarodne organizacije rada;
– unaprijediti kolektivno pregovaranje uvođenjem stimulativnih mjera za poslodavce koji imaju zaključene kolektivne ugovore;
– unaprijediti rad Socijalnog savjeta;
– svim reprezentativnim organizacijama zaposlenih i poslodavaca na nacionalnom nivou omogućiti da imaju predstavnika u upravljačkim tijelima Fonda PIO, Fonda za zdravstveno osiguranje, Zavoda za zapošljavanje, Zavoda za statistiku;
– obezbijediti učešće predstavnika zaposlenih u organima upravljanja i nadzora kod poslodavaca.
