EUROPOL: Džihadističke zajednice postoje i u Crnoj Gori

Evropska policijska agencija EUROPOL smatra Zapadni Balkan tranzitnom rutom za povratnike sa sirijskog i iračkog ratišta državljana, a u njihovom izvještaju se navodi da džihadističke zajednice postoje i u našoj zemlji.

U izvještaju “Teroristička situacija i trendovi u Evropskoj uniji u 2019” EUROPOL-a se ističe da bi povratnici iz Iraka i Sirije mogli predstavljati potencijalnu prijetnju Evropi u budućnosti.

EUROPOL navodi da su zemlje Zapadnog Balkana izvijestile da “radikalizovane zajednice, od kojih su neke sastavljene i od povratnika iz zona sukoba u Siriji i Iraku, i dalje postoje na njihovim teritorijama i uključene su u vrbovanje i propagandne aktivnosti, ali su terorističke aktivnosti rijetko primijećene”.

“U Crnoj Gori, džihadističke zajednice uglavnom uključuju povratnike iz Sirije. Njeni članovi su formirali čvrsto zatvorene zajednice i sprovode propagandne aktivnosti s ciljem vrbovanja novih članova”, navodi se u ovom izvještaju EUROPOL-a.

Navodi se i primjer 16-godišnjeg maloljetnika, državljanina Srbije koji je u Austriji osuđen na deset mjeseci zatvora i tri godine uslovno za podršku teroristima, širenje propagandnih materijala, te planiranje odlaska u Siriju kako bi se pridružio tzv. Islamskoj državi.

Dalje se navodi da je glavno čvorište za putovanja “stranih boraca” i dalje Turska, ali i da je glavna tranzitna ruta Zapadni Balkan, te zemlje kao što su Bugarska, Rumunija i Mađarska. EUROPOL navodi da se migrantski pritisak prema EU stabilizovao tokom 2018, ali i da krijumčarske rute i dalje ostaju, uglavnom preko zapada Sredozemnog mora i preko zemalja Zapadnog Balkana, što i dalje ostaje važno pitanje posmatrano sa strane borbe protiv terorizma.

“Teroristi su koristili migrantski talas, ali to nije činjeno sistematski. Ipak, u budućnosti se ne može isključiti mogućnost da to bude način koji koriste strani borci”, navodi EUROPOL.

Etnonacionalisti i separatisti najaktivniji

U zemljama članicama Evropske unije spriječeno je, izvršeno ili je neuspjelo 129 terorističkih napada, navodi se u najnovijem izvještaju policijske agencije Evropske unije.

“Etnonacionalistima i separatistima se pripisuju 83 takva napada, džihadistima 24, ljevičarima 19, krajnjim desničarima jedan, dok su dva nekategorizovana. Najviše ih je spriječeno, izvršeno ili propalo u Ujedinjenom Kraljevstvu (60, od čega se separatistima u Sjevernoj Irskoj pripisuje 56), potom Francuskoj (30, separatistima se pripisuje 20), Italiji (13), Španiji (11, separatistima se pripisuje sedam), Grčkoj (7), Njemačkoj (2) te Belgiji i Švedskoj (po jedan). Zanimljivo da je u Grčkoj krajem decembra zabilježen “teroristički napad ekstremiste koji se bori za prava životinja”, kako je klasifikovan taj napad kad je jedna osoba napravila, postavila i aktivirala bombu u mesari u Atini.

Uhapšeno je ukupno 1.056 osumnjičenih, od čega najviše u Francuskoj (310), Britaniji (273, od čega 148 u Sjevernoj Irskoj povezanih sa separatizmom), Belgiji (166), te Njemačkoj (59), Italiji (56) i Španiji (52).

“Od 1.056 hapšenja, 511 je povezano sa džihadistima, 44 osobe su uhapšene po optužbama za desničarski, a 34 po optužbama za ljevičarski terorizam”, navodi EUROPOL.

“Tokom 2018. je broj spriječenih, propalih i spriječenih džihadističkih napada značajno pao u poređenju sa 2017. sa 33 na 24. Izvršeno je sedam takvih napada, propao je jedan, a spriječeno je 16. Trinaest osoba je ubijeno i 53 ranjeno, dok su najčešće mete civili, privatne radnje i javne institucije. Svi ti napadi su džihadistički po prirodi i počinili su ih pojedinci djelujući sami ”, naveo je EUROPOL.

Prema podacima policijske agencije EU, spriječena su tri teroristička napada koji su, prema planovima, trebalo da budu izvedeni hemijskim, biološkim, radiološkim ili nuklearnim oružjem (CBRN) i zabilježeno je povećanje terorističke propagande koja uključuje način proizvodnje takvog oružja.

Ukupno 653 osobe su osuđene ili oslobođene u EU po optužbama za terorizam, među njima 94 žene. EUROPOL navodi da je “najviše presuda za džihadistički terorizam doneseno u Francuskoj (123), Belgiji (76), te Španiji”. Napadači i uhapšeni u prosjeku su stari od 26 do 32 godine. I dok su svi napadači muškarci, među osumnjičenima i optuženima u spriječenim džihadističkim napadima je 22 odsto žena, navodi EUROPOL.

Austrija, Belgija, Francuska, Njemačka i Španija su zabilježile najviše slučajeva separatističkog terorizma, dok je najviše presuda doneseno u Španiji (40) i uglavnom je riječ o članovima ETA-e.

U prosjeku je izricana kazna zatvora od sedam godina, najmanja izrečena je tri mjeseca, a najviša 535 godina zatvora (dvojici članova ETA-e). Izrečeno je i nekoliko kazni doživotnog zatvora – u Švedskoj (Uzbekistanac koji je “u ime IDIL-a” ubio pet i ranio deset ljudi), Finskoj (“u ime IDIL-a” ubio dvoje i ranio osam ljudi), te dvije u Velikoj Britaniji (majka i ćerka “u ime IDIL-a” planirale napad u Londonu). Najviše presuda doneseno je za korištenje društvenih medija i drugih internet platformi za širenje terorističkih materijala, slavljenje i podsticanje na teroristička djela. Suđeno je i maloljetnicima. Na primjer, u Njemačkoj su osuđena četiri maloljetna Sirijca za koja je dokazano da su bili dio IDIL-ove terorističke ćelije spavača.

Povratak iz IDIL-a preko balkanske rute

Kao posebnu opasnost EUROPOL navodi povratnike s ratišta, gdje se napominje da su stotine državljana zemalja članica EU danas u zatvorima, pritvorima i kampovima u Siriji i Iraku.

“I dok su maloljetnici u suštini žrtve, postoji zabrinutost među zemljama članicama EU da su oni bili izloženi indoktrinaciji i obuci na teritorijama koje je nekada držala ‘Islamska država’, te da bi mogli predstavljati potencijalnu prijetnju u budućnosti”, ističe se u izvještaju EUROPOL-a.

EUROPOL navodi da se u Austriju, Belgiju, Finsku, Francusku i Italiju od početka sirijskog sukoba vratilo između 20 i 30 odsto njihovih državljana koji su otišli da se bore. U Holandiju i Španiju se vratilo oko 18 odsto tih “stranih boraca”, dok Njemačka i Ujedinjeno Kraljevstvo bilježe najviši postotak povratnika sa sirijskih ratišta – oko 33, odnosno 45 odsto.

U izvještaju se navodi i primjer Bosne i Hercegovine u koju su se, navodi EUROPOL pozivajući se na službene podatke bh. vlasti, vratile dvije žene s troje muške djece, kao i jedan muškarac.

“Oni koji su se vratili i njihova obuka i iskustvo – kao što je rukovanje oružjem i eksplozivima – čini ih izuzetno opasnim. Štaviše, članice EU su zabrinute da ovi pojedinci mogu uspostaviti i ojačati svoje mreže, nacionalno i internacionalno”, upozorava se u izvještaju policijske agencije EU-a.

Kao regije u kojima jačaju uticaj i kapaciteti IDIL-a EUROPOL navodi Avganistan i Pakistan, dok se Al-Kaida fokusirala na Sjeverozapadnu Afriku i Južnu Aziju.

Desničari, ljevičari, anarhisti

EUROPOL navodi da je broj hapšenja povezanih sa desničarskim terorizmom i dalje relativno nizak, ali da se povećava treću godinu uzastopno. Desničarski ekstremizam raste zbog navodne islamizacije društva i gubitka nacionalnog identiteta, a EUROPOL navodi i da je desničarska ekstremistička scena jako heterogena širom EU.

“Broj napada etnonacionalista i separatista u EU je značajno veći od broja drugih terorističkih napada. Broj ljevičarskih i desničarskih napada je i dalje vrlo nizak i ograničen je na manji broj zemalja”, navodi EUROPOL.

Što se tiče slučajeva ljevičarskog terorizma, takvi su zabilježeni u Češkoj, Grčkoj i Španiji, a najviše presuda je tokom 2018. doneseno u Grčkoj (33). Najviše sudskih procesa za desničarski terorizam zabilježeno je u Njemačkoj i Holandiji, ukupno 22.

Što se tiče etnonacionalističkog i separatističkog terorizma – ukupno su izvedena 83 takva napada i uhapšeno 30 osoba – u izvještaju EUROPOL-a se ističu Republikanski disidenti (Dissident Republican) u Sjevernoj Irskoj, Euskadi ta Askatasuna (ETA) i Resistencia Galega u Španiji, te Kurdistanska radnička partija (Partiya Karkeren Kurdistan – PKK).

Među ljevičarskim se ističu Enoples Epanastatikes Dynameis (Vojne oružane snage) u Grčkoj, Federazione Anarchica Informale (Neformalna anarhistička federacija) i Fronte Rivoluzionario Internazionale (Međunarodna revolucionarna fronta) u Italiji. Zabilježen je i odlazak španskih ljevičara u Siriju i Irak koji su se borili na strani kurdskih snaga u tim zemljama.

Zabilježen je jedan napad desničara i to u Italiji gdje je 3. februara 2018. jedan muškarac ubio šest ljudi za koje je mislio da su Afrikanci. Ukupno 44 osobe optužene za desničarski terorizam uhapšene su u Češkoj, Francuskoj, Njemačkoj, Italiji i Holandiji gdje je zabilježeno najviše takvih organizacija, dok su nove primijećene u Švedskoj, Austriji, Britaniji i Švajcarskoj.