Crnogorci nijesu učestvovali u Kosovskom boju

Piše

Miroslav Ćosović

Mitropolit Amfilohije Radović apsolutno je najveći propagator kosovske mitomanije u Crnoj Gori. Tako je prije par dana na veličkoj planini Ćafi, rekao da “prolazi vrijeme onih koji su se odrekli cara Lazara, svi se vraćamo Kosovu.”

Kosovska mitomanija je glavni stub srpske nacionalne ideologije, takozvanog srpstva. Već mnogo decenija sveštenstvo i srpski nacionalni radnici u Crnoj Gori predstavljaju Kosovsku bitku iz 1389. godine, kao bitku koja pripada nama Crnogorcima.

KOSOVSKI MIT I SIMA SARAJLIJA

Do dolaska u Crnu Goru Njegoševog učitelja Sima Sarajlije, srpska nacionalna ideja u Crnoj Gori je neznatna i nevažna, ima je samo među pripadnicima pravoslavnog klera zbog njihovih kontakata sa pravoslavnim sveštenstvom u Vojvodini i Srbiji, i iz drugih sličnih razloga. Među običnim Crnogorcima od kojih je 99 odsto bilo potpuno neobrazovano, srpska nacionalna ideja bila je nepoznata.

Simo Sarajlija je Kosovski mit prenio na svog učenika Radivoja Tomova, budućeg Petra II Petrovića Njegoša i to pokazuju i rezultati istraživanja dr Živka Đurkovića, univerzitetskog profesora, književnog istoričara koji je napisao osam knjiga o Njegošu, među njima i knjigu “Sarajlija i Njegoš”. Živko Đurković je pripadnik crnogorskog srpstva, često je gost na promocijama knjiga i književnim večerima koje organizuje SPC. On piše da je Obilića kod nas propagirao Njegošev učitelj: “Sarajlija je znao dosta junaka iz crnogorske istorije, odnosno narodne poezije i o njima često razmjenjivao mišljenje sa vaspitanikom, ali je nastojao da među Crnogorce unese kult Miloša Obilića” (Živko Đurković, Sarajlija i Njegoš, Unireks, Nikšić, 1992. str 22).

Simo Milutinović je nastojao, jer kulta Obilića do njega, među običnim Crnogorcima nije bilo.

Zatim Đurković, upečatljivo: “Kosovo i kosovska legenda, kao najdublji i najinspirativniji motivi cjelokupne naše narodne epike, pojavljuju se i prezentuju u “Pjevaniji” Sime Milutinovića Sarajlije na specifičan način. Naime, u pozamašnoj zbirci od 174 pjesme sa blizu 30.000 stihova, u koju je Sarajlija ugradio preko tri godine istrajnog skupljačkog rada po Staroj Crnoj Gori i pribrežnim plemenima i oblastima, nema ni jedne pjesme koja bi se neposredno, u detalju ili cjelini, odnosila na Kosovsku bitku iz 1389. godine.” (ista knjiga, str 196).

Đurković uglavnom ovako objašnjava pojavu da se misli da Crnogorci sa Kosovskom legendom žive vjekovima, a nasuprot tome Sarajlija nije našao nijednu jedinu pjesmu o Kosovskom boju: “Društveni procesi u Crnoj Gori koji su se izražavali u težnjama za stvaranje potpune nezavisnosti i državnosti, kao da su tražili takvo oblikovanje i prihvatanje Kosova i njegovih slavnih vitezova. U svim tim procesima preokret je ipak učinio Nje goš koji je Kosovo i Obilića prihva tio onako kako su ga predočili Sarajlija i Vukova pjesma.” (str 205, ista knjiga)

Dakle, Njegoš je preko Gorskog vijenca rasplamsao Ko sovski mit u Crnoj Gori, onako kako su mu ga predstavili Sarajlija i Vuk Karadžić. Ovim smo definitivno saznali da kult Kosova i Obilića koji sada postoji u Crnoj Gori-nije na-

stao u crnogorskom narodu.

KOSOVSKA BITKA

Crnogorci nijesu pjevali o Kosovu i Obiliću prije dolaska Sima Sarajlije, a to zato jer su znali da nijesu učestvovali u boju na Kosovu 1389. godine, što možemo zaključiti iz onoga što je pisao vladika Vasilije Petrović u svojoj knjizi “Istorija o Černoj Gori” (Moskva, 1754). Prvo kaže da se naši preci nijesu borili na Marici 1371, pa ni 1389. na Kosovu: “Baoša, kojega prije spomenuh, treći dan stiže na Kosovo poslije one bitke…”

Nepodijeljeno je mišljenje najboljih srpskih medievista da Balšići i njihova vojska, tj. naši preci, nijesu 28. juna 1389. bili na Kosovu polju. Evo kako pišu:

– Akademik SANU Nikola Radojčić: “U vojsci kneza Lazara borile su se, u prvom redu, centralne srpske zemlje, krajevi kojima su vladali knez Lazar i njegov zet Vuk Branković. Onda, pomoćna vojska Tvrtkova, pod Vlatkom Vukovićem i bivšim hrvatskim banom Ivanom Horvatom. Balšići i pored srodstva i novog prijateljstva teško da su bili u boju.” (Nikola Radojčić, Kosovski boj, utorak, 15. junija 1389., knjiga “Bitka na Kosovu 1389” SANU, Istorijski muzej Srbije i BIGZ, strana 21)

– Akademik SANU Ivan Božić: “Prekid neprijateljstava s bosanskim kraljem ne pruža dovoljno opravdanja za pretpostavku da se i Đurađ II Stracimirović Balšić našao 15. juna 1389. godine na Kosovu polju protiv sultana Murata I i njegovih snaga. Turcima su se na Kosovu suprotstavili oni čije su oblasti ranijih godina bile izložene njihovom pustošenju. Srodstvo s knezom Lazarom i Vukom Brankovićem nije Đurđu II ni ranije smetalo da se u sukobu s Tvrtkom, njihovim saveznikom osloni na turske snage. A nema nikakvog znaka da je, mireći se s bosanskim kraljem, promijenio stav prema Turcima… Sam Đurađ II nalazio se početkom jula 1389. u Budvi gdje su ga posjetila dva dubrovačka poslanika i pozvala ga da posjeti Dubrovnik” (Istorija Crne Gore, knjiga Druga, tom Drugi, Titograd, 1970, strane 53 i 54)

– Akademik SANU Sima Ćirković: “Đurađ II Stracimirović Balšić je, suprotno, bio ogorčeni protivnik Tvrtka I, pa je malo vjerovatno da je učestvovao u borbi protiv Turaka 1389. jer prethodne godine on je navukao Turke na Tvrtka, što je dovelo do bitke kod Bileće. (Sima Ćirković, Kosovska bitka u svetlosti novih istraživanja, zbornik radova “Srpski narod u drugoj polovini XIV i prvoj polovini XV veka”, Beograd, 1989. strana 33)

– Akademik SANU Momčilo Spremić: “Na primer, drugi Lazarev zet, Đurađ Stracimirović Balšić nije uopšte došao na Kosovo, i još se uz pomoć Turaka borio protiv bosanskog gospodara Tvrtka I, Lazarevog saveznika” (M. Spremić, Đurađ Branković i njegovo doba, CLIO, Beograd, 1999)

– Akademik ANURS Rade Mihaljčić: “Jedino je Đurađ Stracimirović Balšić bio tada na strani Turaka. Zbog toga je malo vjerovatno da je sudjelovao u bici na Kosovu” (Rade Mihaljčić, Istorija srpskog naroda, Druga knjiga, Beograd, 1994, strana 43)

ZETA BALŠIĆA I NAŠI PRECI

Dakle, ovdje je riječ o kraju 14. vijeka, to je doba čvrstog feudalizma, nije bivalo da neko ide da se bori na nečijoj strani zbog nekakvih ideja, ljudi koji su išli u bitke išli su ili kao plaćenici, ili su bili u obavezi da ratuju za svog gospodara. Svi Brđani: Vasojevići, Rovca, Moračani, Kuči, Piperi, Bratonožići, Bjelopavlići tada su bili u sastavu Zete. Neki od nabrojanih su se poslije 14. vijeka pomjerili na sever. Nikšići su takođe bili u Zetskom zboru, a besmisleno je i misliti da primorska plemena poput Paštrovića i Grbljana imaju bilo kakvu vezu sa Kosovskom bitkom. Plemena Ljubotinj, Ceklin, Komani, Zagarač, Građani, Crmnica, Lješanska nahija… su ništa drugo nego Zećani koji su sa Ivanom Crnojevićem izbjegli u Staru Crnu Goru. Osim ako neko ne ustvrdi da je Ivan Crnojević iz Žabljaka Crnojevića sam izašao u Staru Crnu Goru i da niko od njegovog naroda nije pošao sa njim. Ne bi me začudio ni takav zaključak srpskih popova. Njeguši, Čevljani, Cuce, Ćeklići, Bjelice, Cetinjani… svi su bili u sastavu Zete.

KNEZA LAZARA CRNOJEVIĆI NIJESU PRIZNAVALI ZA SVETITELJA

Knez Lazar Hrebeljanović, predvodnik hrišćanske vojske u boju na Kosovu 1389. godine poginuo je u tom boju i od Srpske crkve brzo je proglašen svetim, međutim, crkveni kalendar Crnojevića otkriva nam iznenađujuće stvari.

Boško Mijanović je 1994. na Cetinju objavio knjigu “Pashalni ciklus Đurđa Crnojevića”, u knjizi je dao Crkveni kalendar u psaltiru Crnojevića za 1494. godinu, iz kojeg vidimo da Lazara Hrebeljanovića nema među svetiteljima! Takođe, u tom crkvenom kalendaru nema ni svetog kralja Milutina Nemanjića, a ni kralja Stefana Prvovenčanog. Crnogorci su kao sveca priznavali Stefana Nemanju, i obilježavali ga crvenim slovima, ali njegovog sina Sv. Savu, najvećeg srpskog sveca, nijesu u kalendaru obilježavali crvenim slovima, već crnim (prvo slovo crveno), kao i stotine drugih svetaca.

Kneza Lazara Crnogorci krajem 15. vijeka nijesu poštovali kao svog sveca, jasno je da 100 godina poslije Kosovske bitke – nikakva Kosovska misao i takozvani Kosovski zavjet, nijesu postojali u Zeti (Crnoj Gori). Kalendar Crnojevića lijepo predočava još nešto ako crkva Crnogoraca krajem 15. vijeka, kao svoje, nije poštovala sve svetitelje srpske crkve, već samo neke, to znači da je još tada naša crkva bila nezavisna. Uostalom, Srpska crkva krajem 15. vijeka nije ni postojala, Turci su je obnovili 1557. godine.

BAJKE

Što smo saznali: 1.) Naši preci nijesu učestvovali u boju na Kosovu 1389. godine.

2.) U crkvenom kalendaru Crnojevića za 1494. nema Sv. kneza Lazara Hrebeljanovića, ni on ni Kosovska bitka Crnojevićima i Crnogorcima nijesu značili ništa.

3.) Crnogorci do dolaska Sima Sarajlije nijesu imali nijednu pjesmu o Kosovu i Obiliću.

Čvrsto i njihovo jedino vjekovno predanje govori velika većina Moračana, odakle je Amfilohije Radović, su porijeklom iz albanskog katoličkog plemena Hoti, vjerovatno su u Moraču došli u 16. vijeku. Dakle, prema priči samih njegovih predaka, porijeklo Amfilohija Radovića je albansko, on i sam ponekad potvrdi da je porijeklom Hot, s tim što pridoda nekakvu novokomponovanu bajku. O tome da je predak mitropolita Amfilohija živio u Hotima, nekom drugom prilikom mogu da navedem više izvora koji kazuju o tome.

Nijedno jedino crnogorsko bratstvo ne vodi porijeklo sa Kosova, sem u bajkama, i osim Simovih i Njegoševih pjesničkih maštarija, nikad nas ništa nije vezivalo za Kosovo i Lazara.

Mitropolit Amfilohije iz svega ovoga treba da shvati zbog bajke Sima Sarajlije o Kosovu i Obiliću, ne možemo se vratiti Lazaru i Kosovu, jer tamo nikada nijesmo ni bili.

(Autor je publicista)