Kriza Lijeve Ideologije

Dobro jutro! Ubjedljiva pobjeda Donalda Trampa na američkim predśedničkim izborima otvorila je jedno veoma aktuelno pitanje, koje godinama visi u vazduhu ne samoo u Americi, nego i na globalnom nivou – Što se dešava sa svjetskom ljevicom? Kao da su se uloge promijenile, desnica postaje revolucionarna, desnica postaje potentnija i ima monopol na promjene. Đe su ljevičari zalutali?

Kliknite ovđe da se uključite u našu viber grupu, u kojoj vas iz časa u čas uživo obavještavamo o novostima i direktno odgovaramo na vaša pitanja.

Kriza lijeve ideologije

Pobjeda Donalda Trampa razgolitila je jednu veliku istinu, a to je da je lijeva ideologija u dubokoj krizi. Ako na američkom dvopartijskom sistemu primjenimo ideološku podjelu na lijevo i desno, Republikanci su desnica, a Demokrate ljevica. Mnogo je razloga za to. Demokrate su partija koja se godinama zalagala za progresivno oporezivanje, veće socijalne izdatke, za socijalnu pravdu na uštrp ekonomskih sloboda. Širom Amerike postoje džepovi krajnje lijeve ideologije, i iako su te grupe marginalne, tokom 2016. godine i predizbora za demokratskog kandidata, imale su šansu da zadominiraju Demokratskom strankom da je Berni Sanders kao demokratski socijalista uspio da se izbori za kandidaturu. Bernijeva lijeva populistička kampanja je tada možda bila prava kontrateža Trampovom desnom populizmu, ali to nikad nećemo saznati. Osnovna pitanja oko kojih se dvije strane spore u Americi – prava na abortus, klimatskih tj. energetskih politika, poreske politike, identitetskih i rodnih pitanja, govore da je ideologija još uvijek važna u Americi, tj. da je ideološka podjela i dalje opredjeljujuća kada je u pitanju partijska identifikacija birača.

U Evropi to više nije slučaj. Granice između mejnstrim umjerenje ljevice i denice su toliko izblijeđele, da ljudi traže izlaz i politički izraz i nalaze ih u krajnje lijevim i krajnje desnim partijama, koje se kao krajevi potkovice približavaju posebno kada je Rusija u pitanju.

Još jedna velika mana savremene ljevice je i paktiranje sa konzervativnim snagama unutar imigrantskih zajednica. Dok se sa jedne strane za ljevicu normalno kritikuje hrišćanski konzervativizam, hrani se i pomaže društveni i religijski konzervativizam u imigrantskim i manjinskim islamskim zajednicama, često na štetu lijevih i liberalnih pojedinaca unutar tih zajednica. Pojedinaca koji su često sami meta diksriminacije u tim zajednicama.

Demokrate su pale na još jednom veoma važnom pitanju za njihove birače, a to je pitanje konflikta na Bliskom Istoku. Iako je američka lijeva javnost žestoko stala uz Palestince, elita Demokratske stranke nije mogla tako lako da pođe za masom, posebno imajući u vidu američke nacionalne interese koji su usko vezani za stabilnost Izraela u tom dijelu svijeta. Ovđe im je značajno zakomplikovala situaciju kriza ljevica u samom Izraelu, kojeg vodi desna vlada Benjamina Netanjahua, koja je imala malo interesa da olakša situaciju Bajdenovoj administraciji. Naprotiv, Netanjahu je odahnuo dolaskom na vlast ideološkog saborca Donalda Trampa.

Ljevica ne samo što se odvojila od svoje populističke baze, ona više nije ni popularna, ako izuzmemo akademske i intelektualne samodovoljne snobove, koji preziru demos od kojeg žele podršku. Na prste ruke mogu da se izbroje lijevi lideri koje biste mogli da vidite da sa lakoćom i spontano razgovaraju sa sindikalnim liderima, kako to radi jedan Donald Tramp. Upravo zato je postalo moguće da jedan desni lider postane radnička majka u Americi. Zato što su demokratske elite odlutale od “običnog čovjeka” i svu svoju energiju za dokazivanje svoje ideološke ispravnosti usmjerili na insistiranje na suludim kulturnim i idenditetskim ratovima do kojih je malo kome više stalo. Jedno Trampovo “no tax on tips” je dalo više rezultate nego gomila socijalnih birokratskih programa i zakona koje su Demokrate uvele da stvore bolju društvenu klimu.

Slične stvari su se desile i kod nas u Crnoj Gori. Ljevica je toliko dugo vladala Crnom Gorom da se “odnarodila” kako su to s pravom govorili lideri SDP-a tokom bolnog procesa separacije od DPS-a. DPS ni danas ne umije da se vrati svojoj lijevoj bazi. Jer im ta baza više ne vjeruje.

I kad se napravi napor da se odstupi od salonske ljevice kod nas, obično se dešavaju eskapade u jugonostalgiju, čavizam i ateistički prozelitizam. Nikoga više ne radde priče o “genijalnim socijalnim politikama Moamera Gadafija” i arhaičnim i jalovim kritikama kapitalizma.

Ljevica je impotentna, i ostaće takvom sve dok ne pronađe način da se rekonektuje sa građanima. Da bi to se to desilo ljevičari prvo moraju da sjašu sa visokih konja intelektualnog snobizma i samodovoljnosti koja ih čini čudnim i komičnim za prosječnog birača. Kako u Crnoj Gori, tako i u Americi.

Toliko za danas. Ugodan ostatak dana želimo.

S poštovanjem,

Ljubomir Filipović, analitičar i kolumnista CdM-a

(Mišljenja i stavovi autora kolumni nisu nužno stavovi CdM-a)