Boro Tamindžić-nepravdeno zaspostavljeni crnogorski kompozitor

Borislav Boro Tamindžić bio je najznačajniji crnogorski kompozitor, nažalost nepravedno zapostavljen iako je njegovo bogato stvaralaštvo nedovoljno bilo predstavljeno javnosti, piše Arts Montenegro. 

Tamindžić je komponovao kada je Crnoj Gori osporavana muzička kultura i nasljeđe a Crnogorcima muzikalnost. Bio je originalan muzički stvaralac koji je i iz crnogorske ’’suve drenovine’’ mogao da iscijedi autentičan ton i tonalitet. Iz dna svoje duše bio je vezan za crnogorsko muzičko nasljeđe i inspiraciju, a njegov čuveni izum i instrument, bio je ’’šticafon’’. 

Rođen je u Kotoru 1932. godine, a najveći dio djetinjstva, mladosti i života proveo je u Podgorici. Srednju muzičku školu “Njegoš” započeo je na Cetinju, da bi je završio u Kotoru. Muzičku akademiju studirao je u Beogradu u klasi Nikole Hercigonje i uz naklonost profesora Marka Tajčevića.

Prva Tamindžićeva službovanja vezana su za tadašnji Radio Titograd, koji je u to doba uzimao puni zamah u praćenju i kompletiranju, svojih muzičkih programa. Bio je predavač u Muzičkoj školi, radio je i za Crnogorsko narodno pozorište, a sarađivao je i na brojnim javnim priredbama i manifestacijama. Od 1976. godine radio je kao muzički urednik u televiziji Crne Gore, gdje je proveo 19 godina, i tu okončao svoj radni, a ubrzo i životni vijek. Bio je uvijek vezan za svoju matičnu kuću, a najveći dio muzičkog blaga, koji nam je ostavio, nalazi se u trezorima Radio Crne Gore.

Tamindžićev upliv u kulturni život Podgorice, Crne Gore i Jugoslavije nesumnjivo je bio značajan, jer je svojim biranim ukusom, otvorenošću i nedogmatičnošću, a iznad svega ličnim rafinmanom i šarmom, posijao plodno sjeme i izvršio brojne blagotvorne uticaje.

Svoje muzičko stvaralaštvo počeo je aranžiranjem narodnih melosa, darovito ga kultivišući, još davne 1954. godine, a u svom bogatom radu bavio se obradom i stilizacijom narodnog melosa, horskom muzikom, pisao je kantate i oratorijume, kamernu i orkestarsku muziku, scensku muziku za pozorište, muziku za filmove, i za velike spektakle na otvorenom i zatvorenom prostoru, dječje operete, pa čak i operu – Šćepan mali – koju nije uspio da dovrši.

Već u svojim prvim ostvarenjima Tamindžić dospijeva do sadržaja osobenog i sočnog čija je vitalnost bazirana na srećnom spoju elemenata savremenog muzičkog govora i ritmičkih i melodijskih karakteristika crnogorskog muzičkog folklora.

U svojim kamernim djelima, dvije nepomirljive krajnosti -epsku naraciju i intimnost minijature, Tamindžić sjedinjuje u sublimiranu i kompaktnu muzičku strukturu vrlo modernog muzičkog izraza. (Duvački kvintet – svita). Nadahnut eksponatima sa izložbe slikara i vajara Rista Stijovića, Tamindžić je kombinovanjem elemenata crnogorskog folklora i svojih zvučnih impresija, stvorio niz minijatura i sabrao ih u svitu („Impresije”).

Posjedujući istančano osjećanje za nove muzičke tokove i senzibilitet modernog stvaraoca, Tamindžić istražuje šire sazvučje naše muzičke riznice, stvarajući istovremeno djela snažne epske dramatike i ekspresivnosti kao i djela lirske emotivnosti i romantičke uznemirenosti.

Tamindžić je bio čovjek svog podneblja, kompozitor koji je nasljeđe nosio duboko u sebi. O svojim traganjima i dilemama on bi često govorio:

„Ima trenutaka da kompozitor ne može stvarno ništa da napiše. To su mnoge okolnosti koje ga svakodnevno zaokupljaju. Posao, svakodnevne brige, trka za ovo, trka za ono – ali zna i svjestan je toga da će ipak doći do jednog rješenja”. Hoće li doći onog trenutka kada je sebi dao zadatak da piše, a to je najopasnije kad kompozitor da sebi da zadatak: – Danas ću da pišem – to su već neke mehaničke rabote. Ne, onog trenutka kad je najraspoloženiji i kada nema nikakvih drugih obaveza onda mora da pođe… To su te male muke, ali koje su fine, ali muke prave su one: – kad kompozitor ne zna ko će to da izvede i za koga on to piše”?

Muzičar neponovljivog šarma i originalne stvaralačke individualnosti i energije, Boro Tamindžić je u svom, inače širokom registru s ljubavlju prigrlio muzičku vezanost za scenu i javne spektakle, što čini jednu od njegovih plodnih i kreativnih preokupacija i što je rezultiralo trajnim i značajnim djelima.

Mnoge njegove tvorevine postajale su prave himne i svakidašnja pjesma, za umjetnika i ansamble u kojima su nastajale i izvodile se. („Jugoslavija” – „Ladarice”)

Pri tom je ostvario vrijedan muzički i sadržajni materijal – oratorijume, kantate, horske kompozicije, muzičke obrade i sinteze – koje su kasnije predstavljale pravo muzičko blago i decenijama se vrtjele u nastupima naših umjetnika i ansambala u zemlji i inostranstvu („Ugarak tijela” – kantata)

Tamindžićev nemirni duh uveo ga je i u pozorište. Muzičku podlogu za mnoge pozorišne predstave dao je kombinujući scenske zahtjeve sa izvođačkim mogućnostima minijaturnog instrumentalnog ansambla, a njegov urođeni talenat omogućio mu da je originalnim muzičkim rješenjima majstorski potcrta radnju drame, tako da je za scensku muzičku u Komaninovom „Ognjištu” dobio Sterijinu nagradu.

A kad je već riječ o nagradama valja istaći da se pored te nalaze još i „Zlatna arena” za muziku u filmu Živka Nikolića „Beštije”, a tu su i dvije nagrade „19. decembar” i „13-tojulska” za kantatu „Bili smo jači od smrti”.

Vrijeme okupacije i rata proveo je Tamindžić na Cetinju, zatim u Podgorici, i u raznim zbjegovima. Prve ustaničke akcije (iako je tada imao 9 godina) nije zaboravio, pa je svoje utiske iz tih godina, noseći ih u sebi, produbljujući i razrađujući, evocirao jezikom muzike u filmu „13 jul”. Kasnije je tu muzike preoblikovao u istoimenu poemu.

Preminuo je 1992. godine.

„Mnogi misle da je crnogorski folklor primitivan, tako ga neki nazivaju. Ne da bi nekoga uvrijedili, ni da bi naciju uvrijedili, ne – nego zbog ta tri četiri tona, kažu da je ta melodija primitivna. Nije to tačno. Naravno ovim ljudima koji to ne znaju, njima koji misle da imamo samo melodije kao što su: – Što si sjetan, serdar Jole -. Nije tačno, imamo mi široku melodiju: od bokeške melodije, preko ove podgoričke, tamo do Sandžaka. To su melodije sa velikim ambitusom, melodije koje ne može svako da pjeva. Ja uzimam te takozvane melodije, jer one pružaju kompozitoru da podmetne raznorazne harmonije”, govorio je Boro.

Biljana Popović, tekst objavljen u Muzičkom glasniku, 1998/99.