Jedan od najznačajnijih i najautentičnijih apstraktnih ekspresionista na prostorima ex Jugoslavije pa i šire Branko Filipović FILO, prvi je pribilježio, na žalosti, ne i realizovao, prve ambijentalne instalacije kod nas.
Jedna njegova genijalna ideja je bila da se pećina iznad Cetinja preuredi u opersku dvoranu i liftom poveže sa centrom grada.
Cetinjska pećina nalazi se u epicentru istorijskog jezgra prijestonice što je veoma povoljna okolnost, takođe put do njene najveće dvorane obiluje ukrasima po čemu bi bila jedinstvena atrakcija. Dužina pećine je 1680 metara pa pored operske dvorane uživali bi u putovanju kroz podzemni svijet.
Još jedna hrabra i smjela Filova ideja je bila da se na zgradu BIGZ-a u Beogradu nasadi masivna Titova glava iz čije bi lule, to jest dimnjaka kuljao dim. Moguće da ga je na ovu ideju naveo čuveni Titov govor, u kome je surovo napao apstraktno slikarstvo.
Nakon Titovog govora Filo je izjavio:
„Nemam namjeru da mijenjam svoje slikarstvo i nosiću ga sam na svojim plećima.“
A onda je 1963. odvažno i smjelo organizovao izložbu sa Šiljom Todorovićem koja je izazivala brojne polemike, napise i tumačenja o kraju apstraktnog slikarstva. Među prvima oglasila se partijska birokratija, ali i umjetnici instruirani ”odozgo”, stajući u odbranu ”socijalističkih vrijednosti” i ”prave” umjetnosti koja ne predstavlja društvenu prijetnju.
Filo je za svoj uspjeh izabrao teži put, bez državne podrške, bez protežiranja medija, bez ičije pomoći. Ponosno i pošteno! Kao jedan od inicijatora poslijeratnog modernizma, na ondašnjoj likovnoj sceni, bio je meta brojnih napada od strane intelektualne, umjetničke, a naročito političke elite onog vremena.
Da su kojim slučajem Filovi rani radovi (apstraktni) pokazani javnosti onda kad su i nastali, vidjelo bi se da je bio pionir naše apstrakcije. Ali nisu. Jer naša sredina po pravilu na eksperiment ne gleda blagonaklono, već dalekovidost prije spotiče nego što je podstiče.
Filo je, međutim, bio uporan i njegovo djelo je (danas) klasika u apstrakciji.
