Svi rezultati su smrtni samo je probematika vječna

“Komentari o ‘Gorskom vijencu’ svakom čitaocu treba da pomognu da skrati svoja traganja, da bolje prodre u sadržinu spjeva i da se prisnije saživi sa Njegoševom poezijom”, kazao je juče akademik Radomir V. Ivanović, tokom tribine o najpoznatijem djelu velikog crnogorskog pjesnika, koja je priređena u CANU.

Ivanović je istakao da se, u okviru njegošologije, posljednjih decenija razvila još jedna disciplina antinjegošologija. Bez nje, kaže, ne može se izučavati ni njegošologija.

Ivanović je kazao da je do sada štampano 468 samostalnih izdanja o Petru Drugom Petroviću Njegošu. Prva knjiga je „Slovo njegovom preosveštenstvu vladiki Petru Petroviću Njegošu“ Jovana Subotića, koja je objavljena 1851. godine na 16 stranica. Posljednja je monografija „Njegoševa filozofija čovjeka“ Sonje Tomović-Šundić, iz 2016. godine. Sadrži 503 stranice.

“Jedan ljudski život danas ne može da savlada ni njegošologiju ni antinjegošologiju, zato što ima više od 22.000 bibliografskih jedinica i veliki broj disciplina i pod-disciplina”, kazao je Ivanović.

Tri perioda

Ivanović je podsjetio da se njegošologija hronološki može podijeliti u tri perioda. Prvi obuhvata 19. vijek, drugom pripada prva polovina 20. vijeka, a treći traje od 1952. do danas. Prvi njegošolog bio je Teodor Pavlović (1834), zatim Stanko Vraz (1847) i Đovani Frančeski (1847). Prva kritička izdanja o Njegoševom djelu nalazimo u radovima Pavla Solarića, Vuka Stefanovića Karadžića, Đura Daničića i Stojana Novakovića. Prvi pravi komentar “Gorskog vijenca” predstavlja predgovor Stefana Mitrovog Ljubiše, koji je objavljen latinicom u izdanju tog djela u Zadru 1868. godine. Na ovo Ljubišino izdanje je polemički reagovao arhimandrit Nićifor Dučić, brošurom objavljenom u Beogradu 1870, koja ima 38 strana.

“Ta karakteristika njegošologije polemika i polemičnost prva je značajna ideografska osobenost svake vrste njegošologije. Ona neprekidno traje do danas”, kazao je Ivanović. On je ukazao na pet komentatora, priređivača kritičkih i enciklopedijskih izdanja “Gorskog vijenca”, u periodu od 1975. do 2017. godine.

Prvo izdanje je „Gorski vijenac; Luča mikrokozma“, koje su za štampu priredili Radosav Bošković i Vido Latković. Drugo kritičko izdanje je priredio Nikola Banašević. Treće izdanje je „Enciklopedija Njegoš“, koje je priredio Slobodan Tomović. Četvrto su sabrana Njegoševa djela, u izdanju CANU, koja je priredio Aleksandar Mladenović. Peto izdanje, najobimnije do sada, od ukupno 1.008 strana, priredio je Radmilo Marojević u izdanju CID-a.

Put knjige

Ivanović je kazao da je prvi tiraž „Gorskog vijenca“ bio gotov 15. februara 1847. godine, a da je zvanični dokument sačuvan 16. februara, jer je prvi primjerak, za koji se zna da je iznijet iz štamparije nehitarista, štampan 16. februara i upućen Ljudevitu Gaju. Potom su uslijedila izdanja u Novom Sadu 1860, u Beogradu 1867, u Zadru 1868. godine. U Crnoj Gori “Gorski vijenac” je prvi put štampan 1913. godine, kao 32. izdanje ovog djela.

“Prema evidenciji koju ja imam, izdanja ima više od 250”, naglasio je Ivanović. Od njegošologa koji za života nijesu dobili dovoljno priznanja za svoj rad, Ivanović je izdvojio crnogorskog filozofa, kulturologa i sociologa Slobodana Tomovića.

“Njegove priloge o njegošologiji karakteriše obuhvatnost saznanja i primjenjivost sudova. Tomović, takođe, ima izuzetno značajnu moć usaosjećavanja, tj. on umije da se saobrazi sa vrlo raznorodnim mišljenjima i da nađe porijeklo inspiracije”, kazao je Ivanović. Svoje predavanje, koje je naslovio „Odabrani komentari i kritička izdanja Gorskog vijenca u posljednjim decenijama razvoja njegošologije (1975-2017)“, Ivanović je završio citatom Isidore Sekulić: „Svi rezultati su smrtni, samo je problematika vječna.“

“Ni na jednu oblast duhovne djelatnosti ne može se ova mudrost primijeniti sa tolikim procentom tačnosti kao što to može na Gorski vijenac”, rekao je Ivanović. Tribina u CANU dio je programa obilježavanja 170 godina od štampanja prvog izdanja Gorskog vijenca.