Analiza CEDEM-a – Gdje je crnogorsko društvo od obnove nezavisnosti: DPS ima preko 16 odsto manje glasova, ojačale prosrpske partije, SPC dobila na snazi

Demokratska partija socijalista DPS danas ima preko 16 odsto manje glasova nego što je to bio slučaj 2007. godine. To je pokazala analiza Centra za demokratiju i ljudska prava (CEDEM) “Gdje je crnogorsko društvo 16 godina od obnove državne nezavisnosti?“. Analiza je pokazala i da su u istom periodu prosrpske partije ojačale za oko sedam odsto.

“Od 2011. godine do danas smanjuje se procenat onih koji kažu da se zemlja kreće pravim putem i povećava procenat onih koji smatraju da se zemlja kreće pogrešnim putem. Tačnije, od 2011. godine procjena pozitivnog smjera se smanjila za preko 26 odsto, a procenat onih koji kažu da se zemlja kreće pogrešnim smjerom povećan je za gotovo 30 odsto”, navodi se u analizi.

Dodatno, nalazi u vezi sa partijskim preferencijama, koji predstavljaju drugi osnovni indikator koji ispituje ova NVO, pokazuju da, kumulativno posmatrano, DPS danas ima oko 10 odsto manje glasova nego što je to bio slučaj u prvom istraživanju obavljenom 2007. godine.

“Paralelno, prosrpske partije su ojačale za oko sedam odsto, a građanske partije takođe bilježe rast za oko šest odsto, dok je referentna rastuća vrijednost za manjinske partije nešto preko tri odsto”, ističe CEDEM.

Od februara 2007. godine DPS na gubitku od preko 16 odsto

Broj apstinenata se smanjio za preko šest odsto.

“Drugim riječima, trend jednostavno ukazuje na volatilnost koja se može iskazati na sledeći način: 10 odsto glasača DPS-a su “prešli“ u građanske i manjinske partija, a šest odsto apstinenata su postali glasači prosrpskih partija. Dakle, kumulativno uzevši, tj. ako uporedimo poslednji i prvi talas istraživanja, od februara 2007. godine DPS je na gubitku od preko 16 odsto, dok su sve ostale kategorije u porastu, i to: prosrpske partije za preko pet odsto, građanske za preko sedam odsto i manjinske za manje od četiri odsto”, navodi se u analizi.

Međutim, jako je važno analizirati promjene kada je riječ o opredijeljenim glasačima od izbora 2020. godine do danas.

“U tom smislu, bilježi se veoma blagi pad DPS-a u ukupnom broju glasača, ali se usljed smanjene apstinencije ovaj pad značajno negativnije odražava na njihov rejting. Veliki broj nekadašnjih apstinenata je “ušao“ u biračko tijelo, te se smanjenjem apstinencije značajno povećava procenat podrške prosrpskim partijama”, pokazala je analiza CEDEM-a.

Sledeći indikator koji su pratili jeste stav prema EU integraciji. Podaci ukazuju na stabilnu i snažnu podršku EU integracijama među glasačima DPS-a, manjinskih i građanskih partija.

“Sa druge strane, imamo blagi pad podrške među apstinentima i značajan pad podrške među prosrpskim glasačima, i sve to, naravno, ako se uporedi prvi i poslednji talas istraživanja. No, valja primetiti da ova mjerena vrijednost, bez obzira na poslednji regresivni talas, ukazuje na to da je preko 20 odsto veći broj prosrpskih glasača koji podržavaju EU u odnosu na avgust 2020. godine. Drugim riječima, među prosrpskim glasačima nakon pada DPS-a je značajno povećana podrška EU integraciji”, navodi CEDEM.

Kada je riječ o NATO integracijama, podrška je značajno povećana u prethodnih 15 godina.

“Podaci pokazuju da je danas 13 odsto više onih koji podržavaju NATO nego što je to bio slučaj u prvom istraživanju 2007. godine”, ističe se u analizi.

Broj onih koji su protiv NATO je smanjen za oko tri odsto, ali je zato značajno smanjen i broj onih koji nemaju stav.

“Takođe, podaci pokazuju da je nakon izbora u avgustu 2020. godine, značajno povećan rast podrške NATO, i to ako se uporede izbori u 2020. godini i mjerene vrednosti s kraja 2021. godine, govorimo o rastu podrške od oko 20 odsto. Ukoliko analiziramo trend u odnosu na partijsku preferenciju, podrška NATO je danas u odnosu na prvo istraživanje obavljeno 2007. godine značajno povećana među glasačima DPS-a, glasačima građanskih i manjinskih partija, te među apstinentima. Sa druge strane, podrška je smanjena za preko osam odsto među glasačima prosrpskih partija”, navodi se u istraživanju.

Jedan od značajnih indikatora koji su kontinuirano, ali ne u svakom talasu, pratili jeste i oslonac u spoljnoj politici. Podaci pokazuju da je, posmatrano u cjelokupnom periodu, za preko odsto smanjen procenat građana koji smatraju da se Crna Gora u spoljnoj politici treba oslanjati na EU, a za gotovo 16 odsto je smanjen broj onih koji smatraju da oslonac treba tražiti u Rusiji, dok je procenat onih koji kao prvog spoljnopolitičkog partnera vide SAD veoma malo povećan (nešto preko dva odsto).

U pravoslavnom korpusu procenat onih koji kažu da pripadaju SPC povećao se za 20 odsto

Dodatno, dali su pregled pripadnosti crkvama/konfesijama kroz vrijeme.

“Podatak jednostavno ukazuje da je procenat onih koji su islamske i katoličke vjeroispovijesti stabilan, dok se kumulativno linearno povećavao broj onih koji kažu da pripadaju SPC i smanjivao broj onih koji kažu da pripadaju CPC. Podatak jednostavno ukazuje da se u pravoslavnom korpusu procenat onih koji kažu da pripadaju SPC povećao za 20 odsto, dok se za referentni procenat smanjio procenat onih koji kažu da pripadaju CPC. Drugim riječima, SPC je vremenom dobijala na snazi”, ističe se u analizi.

Kada je riječ o prioritetima vanjske politike, podaci ukazuju na to da je zapadna orijentacija u Crnoj Gori dominantna u odnosu na nezapadnu – više nego dva puta je više građana koji su zapadno orijentisani, u odnosu na one koji su nezapadno orijentisani.

Kada je riječ o mješovitom tipu, uočava se blago povećanje od oko tri odsto, dok je onih bez orijentacije kumulativno manje za gotovo devet odsto.

Poslednji indeks koji prate tiče se procjene značaja ključnih reformskih poteza koje treba sprovesti u zemlji.

“U tom smislu, depolitizacija javne uprave i borba protiv korupcije prepoznati su kao najvažniji prioriteti u okviru reformskog procesa”, navodi CEDEM.

Istraživanje je rađeno u više talasa, od februara 2007. do juna 2022.godine.

Slađana Đukanović