Mitrofan Ban piše molbu Ministarstvu da se jedna kuća manastira Ostrog preuredi u školu

Dnevne novine, počev od 10. februara, objavljuju veliki broj dokumenata koji svjedoče o tome kako su se u vrijeme Knjaževine i Kraljevine Crne Gore donosile odluke koje su se ticale crkvenih pitanja. Dokumenta jasno pokazuju da nijedna odluka nije mogla biti donijeta, ni realizovana, bez prethodne saglasnosti tadašnje vlade, odnosno Ministarstva prosvjete i crkvenih poslova.

Pismo Mitrofana Bana iz 1883. godine

Arhimandrit Mitrofan Ban obraća se 2. jula 1883. godine “Visokom Knjaževskom Ministarstvu”, u kom prenosi molbu Eparhiji zahumskoj da se jedna od kuća manastirskih, koje pripadaju Manastiru Ostrog, popravi za školu s tim što bi ta ista kuća bila smatrana kao svojina ovog manastira.

Mitrofan Ban obavještava Ministarstvo prosvjete i crkvenijeh djela, odnosno prenosi molbu “glavara” da manastir pomogne tako što bi kupio tigle i platio “piljenje štica”, dok bi svaki drugi rad bio besplatan.

Ukoliko bi Ministarstvo odobrilo, ta kuća bi, kako se navodi u pismu, “o Trojičinomdanu mogla poslužiti za primanje naroda”, tako da bi od ovog posla, odnosano pomoći, manastir na kraju imao koristi.

Arhimandrit Mitrofan navodi da se obraća Ministarstvu ne samo zbog toga što bi se manastir okoristio od ovog posla, nego što bi se za narod postigla korist dobili bi kuću u kojoj bi bila škola, a koja bi istovremeno mogla poslužiti i za “strani narod” koji posjećuje manastir.

Pismo je upućeno visokopreosveštenstvu Visarionu, mitropolitu crnogorskom i brdskome i knjaževskom Ministarstvu prosvjete i crkvenije djela.

Uputstva mitropolita Mitrofana o izboru crkveno opštinskih odbora

Mitropolit Mitrofan dao je uputstva (raspisom od 22. marta, 1906.) što je obaveza svake opštine i sela kada je riječ o crkvama. Prema tom uputstvu, opštine i sela bili su dužni da se staraju o “održavanju i ukrašavanju svoje crkve, kao svoje bogomolje.”

U uputstvima se citiraju članovi Konsistorijskog Ustava, pa se konstatuje da (po članu 99 Ust. Kons.) “svaka crkva ima pravo vlasništva svoje imovine”, kao i da “Crkvenom imovinom upravlja Crkveno-opštinski odbor izabran od naroda, koji dotičnoj crkvi pripada” (čl. 102)

Među uputstvima se detaljno objašnjava način izbora Crkveno-opštinskog odbora, čiji član može biti “svaki pošteni opštinar koji dotičnoj crkvi pripada” – (član 104)

“Crkveno-opštinski odbor sastavljaju u manjim parohijama po šest, a u većim po devet članova. Predsjednik Crkveno-opštinskog odbora dotični je parohijski sveštenik. Crkveno-opštinski odbor iz svoje sredine bira tri tutora, od kojih je jedan računovođa i blagajnik. Tutori su dužni izvršavati ono što Odbor u godišnjoj sjednici riješi i zaključi. Tutori vode crkvene račune i u računskim knjigama bilježe sva primanja i davanja. Svako primanje i davanje mora biti dokumentovano. Krajem svake godine tutori su dužni da prikažu sve račune crkvene imovine Crkveno-opštinskom odboru. Pregledavanje računa imalo bi biti u praznične dane” – (čl. 106 Ust. Kons.)

Crkveni tutori, kako piše, su dužni da svake godine redovno naplaćuju dobit od crkvenih dužnika, zatim osiguraju glavnicu…Ako ne mogu da od dužnika naplate dug, obraćaju se građanskoj vlasti “na zakonitu pomoć”, a u slučaju neuspjeha i Konsistoriji, što je predviđeno članom 111. Ustava Konsistorije.

“Pored mudrog upravljanja imovinom, tutori su dužni da dva ili tri puta preko godine u vrijeme zemaljskih proizvoda, među opštinarima kupiti za crkvu priloge u naturi kao i raznome žitu, ulju, siru i vuni. Te priloge treba javnom licitacijom prodati u korist crkve”, navodi se u uputstvima mitropolita Mitrofana.

Pokretna i nepokretna imovina, takođe je morala biti “inventirana” (čl. 101 Ust. Kons.). Bez odobrenja Konsistorije (čl. 110 Ust. Kons.) nijesu se mogle obavljati “veće popravke crkava”, niti se nepokretna imovina mogla prodavati ili mijenjati bez dozvole Konsistorija (čl. 109)

Za kontrolu crkvenih računa bili su zaduženi Konsistorija i Glavna državna kontrola. Služba odbornika i tutora je besplatna, jer je bila počasna.

Crkveno-opštinski odbor biran je na tri godine. Po isteku tog vremena birao se novi ili potvrđivao postojeći. Prije izbora novog, postojeći Odbor bio je dužan da “narodu dotične opštine prikaže crkvene račune” – (čl. 105 Ust. Kons.)