U vjetrovitim planinama zapadnih Gata u Indiji, geolozi buše neke od najdubljih bušotina u Aziji, u pokušaju da otključaju misterije zemljotresa.
Planinska greda Gotane u zapadnoj državi Maharaštra visoka je 930 metara, pod stalnim je udarima vjetrova, a vlažne zelene šume naseljavaju azijske antilopama, divlje svinje i jeleni.
Međutim, ono što je značajno je da se nalazi na samo 10 kilometara od Kojne, gdje se 1967. godine dogodio razarajući zemljotres magnitude 6.3, pet godina nakon izgradnje velike hidroelektrane u regionu. Decembarski potres ubio je 177 ljudi, a povrijeđeno je više od 2.000 i izazvana ogromna materijalna šteta.
Planine su idealna mjesta za postavljanje rezervoara za vodu za proizvodnju struje, ali pritisak vode može de napravi pukotine u zemlji i cijelu regiju dovede u opasnost. Tresetišta se takođe mogu pokrenuti rudarstvom, frackingom (hidrauličkim bušenjem gasa i nafte iz škriljaca) ili izvlačenjem vode iz zemlje.
https://www.youtube.com/watch?v=TKNi4lnXCcc
Geolozi vjeruju da ima više od 100 lokacija širom svijeta gdje su potresi izazvani punjavanjem rezervoara za vodu.
Na Kojnoj, kažu geolozi, zemljotresi su počeli nakon što je rezervoar bio popunjen sa više od biliona litara vode 1962. godine. Seizmolog Harš Gupta kaže da je regija Kojna “najbolja lokacija u svijetu gdje se mogu primijetiti zemljotresi”.
Nije ni čudo što je Kojna jedna od najistrajnijih tačaka na svijetu na kojoj se javljaju zemljotresi. Između 1967. i 2017. godine region je pogodilo 22 potresa jačine od 5 do 5,9, a oko 400 potresa veće od magnitude 4. Takođe je bilo nekoliko hiljada zabilježenih manjih potresa.
Dubina epicentara kreće se od dva do 10 kilometara. Posljednji zabilježeni potres je bio magnitude 3,8, prije samo dvije nedjelje. Ovi potresi nijesu prouzrokovali gubitak života ili imovine u proteklim decenijama.
To nije sve. 1987. godine na rijeci Varna je izgrađen još jedan rezervoar, udaljen oko 20 kilometara od Kojne. Šest godina kasnije, u blizini rezervoara je bilo 5 potresa.
Većina seizmičkih instrumenata za mjerenje potresa je na površini Zemlje ili u plitkim bušotinama. Naučnici vjeruju da se bušanjem duboko u Zemlju i postavljanjem instrumenata u srce zone, mogu pratiti aktivnosti zemljotresa iz blizine.
Indijski geolozi su očigledno inspirisani ambicioznim eksperimentom američkih naučnika koji su bušili direktno u zonu zemljotresa San Andreas kako bi pratili kako zemljotresi rade. Pukotina na površini Zemlje, koja prolazi kroz Kaliforniju, jedna je od najproučenijih anomalija na planeti.
Tako su između 2012. i 2014. godine, geolozi probili do dubine od 1,5 kilometara na devet mjesta u regionu Kojna kako bi sakupili informacije. Prošlog decembra počeli su da buše pilotsku bušotinu. Ovo je predstavljalo različite izazove.
Uprkose nepovoljnim vremenskim uslovima, naučnici su napredovali četiri kilometara od najbližeg blatnjavog, crvenog puta do vrha neplodne vjetrove planine. Kamioni sa impozantnom opremom za bušenje od 90 tona, bušilicom od 86 stopa, cijevima, i drugom opremom.
Radilo se 24 sata dnevno, i na kraju šest mjeseci bušilica je iskopala duboko u Zemlju. Kada su završili, u junu, oprema se probila kroz tvrde stijene i dostigla dubine od tri kilometara, gdje su temperature oko 80 stepeni Celzijusovih. Po završetku monsunskih kiša, geolozi planiraju da spuste senzore – termometre, seizmometre i mjerače napona – niz bušotinu.
“Zatim ćemo imati duboku opservatoriju za mjerenje promjena fizičkih, mehaničkih i hemijskih svojstava stena prije, tokom i nakon zemljotresa. Sve je vrlo uzbudljivo”, rekao je geofizičar dr Sukanta Roi, koji vodi projekat.
Ali, to nije kraj.
Ako sve bude dobro, sljedeće godine geolozi će bušiti dublje, dostići dubiu od pet kilometara.
“To će biti naša glavna dubinska bušotina”, kaže dr Roj, piše “BBC”.
