Ako se otcijepi od Španije, Katalonija je izvan Evropske unije

U Evropskoj uniji raste zabrinutost zbog zaoštravanja situacije u Kataloniji, a grupe poslanika u Evropskom parlamentu (EP) su zatražile da Evropska komisije i druga tijela EU intervenišu i pomognu da se stvari ne otrgnu kontroli, jer je sinoć već došlo do sukoba policije i demonstranata u Barseloni.

Evropska komisija je danas na veliki broj pitanja novinara da li će EU posredovati u sukobu vlade u Madridu i regionalne vlade u Barseloni, ponovo naglasila da Unija “poštuje ustavni poredak Španije, kao što poštuje ustavne poretke svih članica EU”.

U institucijama i u velikoj većini vlada EU se stavlja do znanja da bi u hipotetičnom slučaju otcjepljenja od Španije, što se smatra teško izvodljivim na zakonit, i miran način, u skladu sa zakonima i vrijednostima EU, Katalonija odmah ostala izvan Evropske unije i morala bi da pokrene složene višegodišnje pregovore o članstvu, u kojima pravo veta uvijek ima i članica EU Španija, a to znači vlada u Madridu.

Zasad je, međutim, u institucijama EU preovladao stav da je referendum o otcjepljenju koji priprema katalonske regionalne vlada, “unutrašnje ustavno i pravno pitanje španske države”. Ali mnogi evro-poslanici i zvaničnici EU u Briselu su jasno stavili do znanja da su protiv nasilja i upozorili da neće dobiti podršku neustavni i nezakoniti pokušaji Katalonije da se otcijepi od Španije.

Ponovo je nedvosmisleno ukazano na izjavu predsjednika Evropske komisije Žan-Kloda Junkera da bi EU poštovala odluku građana Katalonije ako bi se oni na referendumu izjasnili za nezavisnost, ali je podvukao da to mora biti u saglasnosti s Ustavom Španije i odlukama Španskog parlamenta, i da bi, u tom slučaju, Katalonija izašla iz sastava EU.

U krugovima EU još postoji nada da bi stanje moglo da se preokrene pregovorima centralnih vlasti u Madridu i regionalne separatističke vlade u Barseloni, što pokušavaju da izdejstvuju vođe socijalističke stranke PSOE.

Diplomate u EU ukazuju na to da bi, recimo, važan zalog moglo biti davanje većih ovlašćenja Kataloniji za ubiranje poreza i budžet, što je već dobila pokrajina Baskija u kojoj se stanje smirilo poslije dugogodišnjeg nasilja i terorizma.

Prilike u Kataloniji zasad prijete daljim zaoštravanjem, separatističke stranke i ugledni pojedinci osuđuju poteze vlade u Madridu koja preko sudova i policije čini napore da spriječi referendum, a oglasio se i Fudbalski klub Barselona – moćan simbol katalonskog identiteta, koji je podvukao da se “sloboda odlučivanja i izražavanja mora poštovati”.

Potpredsjednik katalonske vlade Oriol Žunkeras je, ipak, upozorio da su se “izmijenili uslovi igre” pošto je po nalogu centralne vlade u Madridu, policija uhapsila 14 zvaničnika katalonske vlade zbog kršenja Ustava i zaplijenila deset miliona tajno štampanih glasačkih listica za referendum, što je zbunjujući podatak budući da Katalonija ima samo šest miliona građana.

Katalonski list “Periodiko” je u poruci javnosti predočio da se “u ovim tako kritičnim i zategnutim trenucima bez ikakve sumnje Katalonija i ostatak Španije nalaze na istorijskoj prekretnici”.

Katalonski dnevnik, zagovornik referenduma, dodaje da postoji velika zabrinutost zbog zaoštravanja sukoba španske države i regionalne vlasti.

List naglašava da je to “politički sukob posijan pretjerivanjem i omalovažavanjem, uzajamnim provokacijama i naročito nesposobnošću političara da razmimoilaženja riješe demokratskim oruđem dijaloga pod okriljem zakona”.

Bivši predsjednik Evropskog parlamenta, katalonski socijalista Žozep Borelj se založio za smirivanje, politički dogovor i realizam, naglaivši da je težnja za nezavisnošću Katalonije utemeljena više na mitu nego na stvarnosti.

On je naveo da polovina žitelja Katalonije govore kastiljanski ili drugi jezik, a oni nijesu za otcjepljenje od Španije.

Borelj smatra da bi iznuđeni, protivustavni pokušaj otcepljenja Katalonije predstavljao “najveću ustavnu krizu od pada Berlinskog zida… jer bi zbog takve promjene granica došlo do domino efekta” na čitavom evropskom kontinentu.