Da li je postojanje Evropske unije na kocki

Da li je na izborima za Evropski parlament zaista na kocki dalje postojanje Evropske unije? Feliks Štajner smatra da se tu može biti opušten. A ima i poneki savjet.

Oni koji se ovih dana prevoze kroz Njemačku, vide podijeljenu zemlju. Ima regiona koji djeluju kao i uvijek – tu i tamo poneki predizborni plakat i ništa više od toga. A ima djelova gdje se sa bandera ulične rasvjete smiješe i po dva lica, gdje su ogromni bilbordi na svakom seoskom trgu i gdje subotom čovjek ne može da uđe u samoposlugu a da ga ne salete predizborni štabovi pojedinih stranaka.

U čemu je razlika? U devet od 16 njemačkih saveznih pokrajina se u nedjelju odražvaju lokalni izbori a u Bremenu se bira i novi parlament grada-pokrajine. Tamo – i samo tamo – se svim snagama vodi borba za svaki glas i svaki mandat.

Drugi izbori su strankama važniji

Šta iz toga možemo da naučimo? Bez obzira na sve priče o navodno sudbinskim izborima za EU, izgleda da su bar njemačkim strankama opštinski odbori u Sarskoj oblasti ili Saksoniji važniji od Evropskog parlamenta. A ova kilava predizborna trka za Evropski parlament ne može da se poredi sa kampanjama koje se ovdje vode pred izbore za Bundestag.

To nisu baš dobri preduslovi da se izlaznost dovede do 48 odsto koliko je dostigla na Evropskim izborima 2914. To je za njemačke uslove bilo postiđujuće malo, ali ipak pet procenata više nego prosjek EU. Slovačka je tada držala neslavan rekord sa 13 odsto građana koji su zalutali na biračka mjesta.

Ovaj put bi sve trebalo da bude bolje, vjeruju demoskopi: širom Evrope mobilizacija je veća nego prije, a istraživači javnog mnjenja znaju zašto je to tako: briga od mosovnog iskliznuća udesno je građane potjerala na glasanje.

Visoka izlaznost – manje populista?

Ako utisak ne vara. Na skoro svim izborima tokom protekle četiri godine u Njemačkoj izlaznost se povećavala pa su i pored toga desničarski populisti AfD najčešće imali dobre rezultate. Ranije je važilo: što veća izlaznost – manja šansa za uspjeh onih koji su na obodu političkog spektra. A sada se mora shvatiti da posebno desničarski populisti pridobijaju mnoge birače koji su ranije ostajali kod kuće kada su održavani izbori.

Rezultati desničarskih populista će u svakom slučaju biti glavna tema večeras. Da li je skandalozni video-snimak sa Ibice imao uticaja na njihove rezultate i van Austrije? Ili će širom Evrope oni dobiti tih 20, a možda i 25 odsto koje im predviđaju neki istraživači javnog mnjenja? I ako to bude tako: šta bi to značilo za EU? Da li bi to zaista bio kraj uspješne priče Evropske unije?

Ujedinjeni nacionalisti Evrope?

Ne – bez obzira na seizmičke talase koje bi tih 25 procenata izazvalo širom Evrope – to tako lako neće ići. Prvi preduslov bi bio da su evropski desničarski populisti i nacionalisti jedinstveni i da formiraju svoju parlamentarnu grupu. Trenutno postoje tri grupe. Nacionalisti svih zemalja – ujedinite se? Protivrječnost je očita i opasnost da će EU biti ugrožena u parlamentu je mala. Svaka nacionalističke ili desnopopulistička vlada jedne države-članice bi blokadama u savjetima ministara ili na samitima mogla da pričini mnogo veću štetu.

Ne: za legitimaciju i buduću snagu Evropskog parlamenta važi: oni koji najviše preziru demokratiju i ujedinjenu Evropu su oni kojima je i jedno i drugo svejedno i koji zato i ne idu da glasaju.