Ukrajina će jedina uz Izrael imati dva Jevrejina na čelu države

Nakon pobjede glumca Volodimira Zelenskog na predsjedničkim izborima u Ukrajini, ta zemlja će postati jedina na svijetu, pored Izraela, u kojoj su i predsjednik i premijer Jevreji, piše izraelski list na engleskom jeziku The Times of Israel.

Pošto Zelenski položi zakletvu, njegov premijer, bar neko vrijeme, a najvjerovatnije do parlamentarnih izbora koji su zakazani za oktobar ove godine, biće Volodimir Grojsman, jevrejski političar koji je bio gradonačelnik grada Vinice.

Za neke od kritičara vlasti dosadašnjeg predsjednika Petra Porošenka, uspjeh pomalo nedefinisane kampanje politički neiskusnog Zelenskog, komičara po vokaciji, nije bio iznenađujući, naročito u svjetlu opšte ozlojeđenosti zbog Porošenkovog “istrajavanja u korupciji”, imajući u vidu da je on 2014. godine izabran na platformi koja je najavljivala opšte mjere upravo na tom frontu.

Po zakonu, Ukrajinska centralna komisija mora da objavi konačne rezultate predsjedničkih izbora do 1. maja, a novi predsjednik mora da položi zakletvu prije 3. juna.

Za neke je, međutim, neobično kako je Zelenski tako ubjedljivo pobijedio na izborima, uprkos tome što je njegovo jevrejsko porijeklo. Njegova majka Rima je Jevrejka, a on sam je više puta tokom kampanje u šali ukazivao na to.

Tome u prilog ide i godišnji izvještaj o antisemitizmu gdje je izraelska vlada označila Ukrajinu kao “problematičnu, regionalnu tačku”.

“Uočljiv izuzetak u opadanju trenda antisemitskih incidenata u istočnoj Evropi bila je Ukrajina, gdje se udvostručio broj zabilježenih antisemitskih napada u odnosu na 2017. godinu, premašivši tako ukupan broj svih incidenata prijavljenih u tom regionu”, navodi se u izveštaju i dodaje da je 2017. godine u Ukrajini bilo više od 130 prijavljenih antisemitskih incidenata.

Takođe, prošle godine je više od 50 američkih kongresmena osudilo ukrajinski zakon koji, kako su naveli, “glorifikuje saradnike sa nacistima”, što se najviše odnosi na odluku ukrajinskog parlamenta da se kao državni praznik obilježava rođendan ukrajinskog nacionalističkog lidera iz Drugog svjetskog rata, saradnika nacista, Stepana Bandere, povezanog sa masakrom u regionu Volinije, na granici sa Poljskom, u kojem je ubijeno oko stotinu hiljada Poljaka, uglavnom žena i djece.

Prema ukrajinskom zakonu, Bandera je okarakterisan kao “istaknuti aktivista i teoretičar ukrajinskog nacionalnog oslobodilačkog pokreta”.

Američki kongresmeni su u pismu na ovu temu naveli da je “posebno problematično to što ukrajinska vlada podržava glorifikaciju nacista”.

Oni su ukazali na ceremonije, gestove i zakone u kojima se odaje pošta liderima Organizacije ukrajinskih nacionalista (na čijem čelu je bio Bandera) i Ukrajinske ustaničke armije (na čijem čelu je bio general Roman Šuhevič), koji su se tokom Drugog svjetskog rata borili na strani nacističke Njemačke, i čiji vojnici su učestvovali u zločinima protiv Jevreja i ostalih.

Porošenkova vlada je u velikoj mjeri ohrabrivala glorifikaciju ovih vojnika i lidera kao boraca za ukrajinsku slobodu, koji su, prema njenim tvrdnjama, sarađivali sa Njemcima samo u borbi protiv Sovjetskog Saveza. Nekoliko gradova širom Ukrajine nazvalo je ulice po Banderi, koji je prije dolaska Porošenka na vlast otvoreno veličan samo na zapadu zemlje.

U međuvremenu, u zapadnom gradu Ljvivu, nacionalisti su dovoljno ohrabreni od strane gradskih vlasti da zatraže dozvolu da obilježe godišnjicu 14. galicijske divizije Vafen SS-a, koji je bio poznat po surovosti, fanatizmu i beskrupuloznosti. Godišnjica je obilježena paradom muškaraca u nacističkim SS uniformama po ulicama grada.

Takve stvari bile su nezamislive za vrijeme Viktora Janukoviča, korumpiranog prethodnog predsjednika koji je smijenjen u majdanskoj revoluciji 2013. godine, okončanoj izborom Porošenka za prvog čovjeka Ukrajine. Janukovič se pažljivo trudio da ne izgubi vezu ni sa Rusima u Ukrajini, ni sa Rusijom, svojim moćnim susjedom na istoku, te je bio manje tolerantan prema ovim nacionalističkim fenomenima.

Zelenski je na ovu temu rekao samo da on lično ne podržava veličanje ljudi, poput Bandere, koga je opisao kao “heroja nekih Ukrajinaca”. To je bila primjetno rezervisana formulacija, naspram bezrezervnog divljenja figurama kao što je Bandera od strane zvaničnika u vrijeme Porošenka, ocjenjuje The Times of Israel.

Filozof Bernar-Anri Levi, francuski Jevrejin, u intervjuu sa Zelenskim, objavljenim ranije ovog mjeseca u nedjeljniku Le Point, aludirao je na krvavu istoriju ukrajinskih Jevreja. Levi je u intervjuu napisao da je 41-godišnji Zelenski, sin naučnika koji su živjeli u gradiću Krivi rog, nedaleko od najveće sovjetske vojne baze u Ukrajini, “to postmoderno dijete, novi dokaz da je virus antisemitizma istrijebljen” nakon revolucije.

“Ne poričući svoje jevrejsko porijeklo, Zelenski je odbio da o tome više govori u intervjuu”, dodao je Levi. Na ovu temu je Leviju odgovorio u za njega tipičnom maniru humora na sopstveni račun: “Činjenica da sam Jevrejin jedva da čini 20 od moje poduge liste grešaka”.

Zelenski, čija majka Rima je Jevrejka, upravo je ovakvim šalama zadobio povjerenje ukrajinske publike, kao zvijezda serije “Servant of the People” (Sluga naroda) – u kojoj igra nastavnika, koji zahvaljujući nevjerovatnom spletu okolnosti, postaje predsjednik Ukrajine. On je svoju kandidaturu u stvarnom životu objavio u januaru, i odmah je postao favorit.

Glumačka popularnost mu je omogućila da pobijedi i na planu neobične, pomalo nedefinisane predsjedničke platforme, ali i da ga izdvoji iz plejade njegovih profesionalnih, političkih rivala, sa njihovim sklonostima ka preuveličavanju i nacionalističkim sloganima.

Na primjer, kada ga je jedan novinar pitao kakav će odnos imati sa ruskim predsjednikom Vladimirom Putinom, Zelenski se vratio svojim komičarskim korenima, rekavši: “Razgovaraću s njim u nivou očiju”, aludirajući na činjenicu da su obojica slične visine, niži za oko 14 centimetara od Porošenka, koji je visok 184 centimetara.