Indija obilježava 150 godina od rođenja Mahatme Gandija dok se dvije najveće partije nadmeću u imitiranju i slavljenju ikone nenasilnog otpora. S druge strane, obilježavanje rođenja čovjeka, koji se smatra “apostolom asketizma”, traje dvije godine.
Na 150. godišnjicu rođenja Mahatme Gandija, desničarski indijski premijer Narendra Modi u okviru svojeg hinduističkog nacionalizma prisvaja ime i delo ikone nenasilnog otpora, mira i tolerancije, dok mnogi u modernom i globalizovanom svijetu zaboravljaju na istinske poruke velikog političkog i duhovnog lidera, pišu svjetski mediji.
Nacionalni praznik
Dan kada je rođen Gandi, 2. oktobra 1869. godine, nacionalni praznik Gandi džajanti obilježava se molitvama za mir, svečanostima i događajima širom Indije. Takođe, u čast Gandijeve poruke, Ujedinjene nacije proglasile su 2. oktobar za Međunarodni dan nenasilja.
Pravnik, političar, aktivista i pisac rođen je kao Mohandas Karamčand Gandi, a nadimak Mahatma, što znači “velika duša”, spominje se od 1914. godine. Ubrzo pošto je Indija stekla nezavisnost, Gandi je ubijen 30. januara 1948.
Gandi je postao vođa nacionalističkog pokreta za nezavisnost od britanske vlasti nenasilnim pristupom, navodi CNN i dodaje da je svojim mirnim metodama protesta inspirisao misao mnogih svjetskih lidera, među kojima su Martin Luter King, Nelson Mendela i bivši predsjednik SAD Barak Obama (Barack Obama).
Borba za nasljeđe
U Indiji, međutim, dvije najveće partije, Indijski nacionalni kongres i Indijska narodna partija (Bharatiya Janata Party – BJP) nadmeću se u imitiranju i slavljenju ikone antikolonijalne borbe, ukazuje agencija Asošiejtid pres (Associated Press).
Kongres, sada glavna opoziciona partija, decenijama poslije sticanja nezavisnosti je uživao popularnost, ali je pretrpio velike gubitke na posljednja dva glasanja. BJP, vladajuća stanka premijera Modija, zagovara hinduistički nacionalizam i odnijela je ubjedljivu pobjedu na proljećnim izborima.
Mada sekularni, socijaldemokratski Kongres djeluje kao prirodan nasljednik – i sam Gandi je vodio tu partiju 20-ih godina – njeno slabo liderstvo je dozvolilo BJP-u da prisvoji Gandijevo nasljeđe u svoj nacionalistički program, podvlači AP. Dok su Modi i BJP glasno, uporno i agresivno prisvajali Mahatmu, Kongres je kasno ušao u igru oko Gandijevog nasljeđa ove godine i muči se da održi očigledno pravo na Gandijevu zaostavštinu.
Kongres je sekularna i socijaldemokratska stranka lijevog centra, ali je pluralistička vizija te partije popustila pred BJP-om koji zagovara centralizovaniju i homogeniju naciju, ocjenjuje AP. Dok BJP zagovara hinduistički nacionalizam kao način života i vladanja, Gandi je zastupao vjersku, jezičku i etničku raznolikost. Uprkos tome BJP tvrdi da je “istinski nasljednik Gandijevih načela”, dodaje američka agencija.
Ipak, ukazuje AP, bilo da je riječ o Kongresu, BJP-u ili nekoj trećoj partiji, većina modernog političkog povezivanja s Gandijem je na površinskom novu – svodi se na imitiranje njegove odjeće, duga pješačenja ili korišćenje vizuelnih simbola. Gandijevo ime i simboli daju moralni i antikolonijalni karakter svemu, rekla je Divja Dvivedi, profesorka filozofije s Indijskog instituta za tehnologiju, dodajući da je Gandijeve prave predloge, poput oživljavanje indijskih sela i antikonzumerizma, “mnogo teže slijediti – za bilo koju partiju”.
Antiteza Gandiju
Povodom godišnjice Gandijevog rođenja, indijski premijer Modi je u Njujork tajmsu (The New York Times) u rubrici “Mišljenja” napisao da je Mahatma zamislio svijet u kojem svaki građanin ima dostojanstvo, kao i da je personifikovao povjerenje među svim djelovima društva.
“U Gandiju, imamo najboljeg učitelja da nas vodi. Od ujedinjavanja onih među nama koji vjeruju u humanost do unapređivanja održivog razvoja i obezbjeđivanja ekonomske samodovoljnosti, Gandi nudi rješenje za svaki problem”, naveo je konzervativni indijski premijer u liberalnom američkom listu.
Francuska televizija Frans 24 (France 24) ističe da Modi, otkada je došao na vlast 2014, nastoji da prisvoji nasljeđe i simbolizam ikone mira i tolerancije, ali da ne podržavaju svi poteze premijera, kojeg kritičari optužuju da Indiju pretvara u zemlju hinduističkog nacionalizma gde nisu dobrodošle manjine, posebno muslimani i Daliti koji čine nižu kastu.
Modijeva vizija hindutve, što se može prevesti kao hindustvo, prema kritičarima je antiteza svega za šta se Gandi zalagao i za šta je umro, ocjenjuje Frans 24 i ukazuje da kritičari optužuju premijera da oportunistički prisvaja nasleđe “oca nacije” dok ignoriše poruke njegovog ubistva. Više od 70 godina od Gandijevog ubistva, međuverske tenzije koje su dovele do atentata i dalje postoje, a potpiruju ih Modijeva administracija i njegove nacionalističke pristalice.
Gandija je 30. januara 1948. ubio Naturam Godse, hinduistički ekstremista koji se protivio Gandijevim pokušajima pomirenja hindusa i muslimana. Godse je bio bivši pripadnik desničarske organizacije hinduističkih nacionalista Nacionalna dobrovoljačka organizacija u kojoj je nekada radio i Modi. Ta tajnovita i nasilna organizacija je, ukazuje Frans 24, ideološko vrelo vladajuće partije BJP i bila je tri puta zabranjene poslije Gandijevog ubistva, mada je pokušala da se distancira od zločina.
Frans 24 ukazuje i na drugi sporni momenat obilježavanja 150. godišnjice Gandijevog rođenja – počelo je prošle godine kada je obrazovan izvršni odbor za godišnjicu na čelu s Modijem, a završiće se 2. oktobra sljedeće godine. Tako se 150. godišnjica rođenja čovjeka koji se smatra “apostolom asketizma”, zapravo pruža na dvije godine. Ali pošto je Modi godišnjicu povezao sa svojim projektom “čišćenja Indije” kao “počast Mahatmi Gandiju na 150. godišnjicu”, rođendanska proslava možda neće završiti dok premijer zvanično ne proglasi da je Indija uredna i čista.
Komemorativne ceremonije Mahatmi se održavaju u Indiji u vladinim prostorijama, školama, na fakultetima s molitvama i pjesmama njemu u čast, sve dok se, kako ističe Frans 24, svi ne vrate svojim svakodnevnim životima, zanemarujući većinu, ako ne i sve Gandijeve pouke, koje je često teško prilagoditi u globalnom, konzumerističkom svijetu.
Šta bi Gandi mislio o današnjoj Indiji
U Indiji, dok se obilježava 150 godina od rođenja “oca nacije”, preovladava “izopačeni moral” i kukavičluk kojih bi se Gandi gnušao, ocjenjuje indijska novinarka Rana Ajub u Vašington postu (The Washingon post).
Indijska vlada je najavila izgradnju jednog od najvećih pritvornih centra u Bombaju, pošto je prethodno proglasila “migrantima” dva miliona ljudi iz sjeveroistočne države Asam, od kojih su mnogi muslimani, koji bi mogli biti pritvoreni ili deportovani, ukazuje Ajub, uz ocjenu da su Asam, Kašmir i pritvorni centar u Bombaju rani pokazatelji budućnosti Indije pod Modijem i njegovim idealima hinudističkog nacionalizma.
Modijeva vlada takođe planira da promijeni temelje sekularnog ustava i razmatra zakon koji bi spriječio građane da prelaze iz jedne u drugu religiju. Jedno od prava zajamčenih u indijskom ustavu je pravo na slobodu vjeroispovesti. U čvrstoj demokratiji u kojoj žive građani koji su nekada obožavali Gandija kao oca veličanstvene nacije, podvlači Ajub, takvo vjersko zastrašivanje bi trebalo da bude anateme na zaostavštinu za koju tvrde da slave.
Oni koji misle drugačije se ućutkuju ili izoluju, navodi indijska novinarka, ukazujući da postoje bagre koje prate i ućutkuju kritike Modijevog režima, dok su novinari pod prijetnjom otkaza ako ne hvale vladu.
Zemlja koja slavi veličinu Mahatme na 150 godišnjicu njegovog rođenja bi trebalo da se srami izopačenog morala i kukavičluka koji preovlađuju – stavova kojih se Gandi gnušao i protiv kojih se borio, žrtvujući svoj život, ocjenjuje Ajub i ističe da je vrijeme da Indija resetuje svoj moralni kompas.
