Predsjednik Sjedinjenih Američkih Država Donald Tramp i sjevernokorejski lider Kim Džong Un sastaće se u utorak u Singapuru, na prvom sastanku lidera tih dviju zemalja. Agencija AP je sastavila listu istorijskih događaja u odnosima Sjedinjenih Američkih Država i Sjeverne Koreje.
KOREJSKI RAT
Dvije zemlje su se borile na suprotnim stranama tog trogodišnjeg rata početkom 1950-ih godina, u kom su poginuli milioni ljudi, uključujući 36.000 američkih vojnika. Rat je počeo juna 1950. godine, kada je sjevernokorejska vojska u iznenadnom napadu prešla granicu na 38. paraleli. Slaba južnokorejska vojska u početku je gotovo bila poražena, a zatim su snage UN na čelu sa američkim potisnule napadače duboko u Sjevernu Koreju. Kineska vojska je potom intervenisala, odbacujući snage UN. Borbe su završene primirjem jula 1953. godine. Korejsko poluostrvo je i danas tehnički u ratnoj situaciji jer primirje nije zamijenjeno mirovnim sporazumom. Sjedinjene Države i dalje drže 28.500 vojnika u Južnoj Koreji.
ZAROBLJAVANJE ŠPIJUNSKOG BRODA
Januara 1968. čamci sjevernokorejske mornarice su napali i zarobili američki vojni brod “Pueblo”. Jedan američki mornar je poginuo, a 82 su zarobljena. Sjeverna Koreja ih je držala 11 mjeseci, tukla i saslušavala. Pustili su ih pošto je glavni pregovarač SAD potpisao izjavu u kojoj se potvrđuje da je brod ilegalno ušao u teritorijalne vode sjevera. Sjeverna Koreja je u Pjongjangu izložila “Pueblo” – jedini brod američke mornarice koji je zarobila neka strana zemlja.
UBISTVO SJEKIRAMA
U ljeto 1976. dvojicu američkih vojnika su sjekirama ubili vojnici Sjeverne Koreje tokom sukoba zbog pokušaja Amerikanaca da orežu jednu topolu u Demilitarizovanoj zoni između dviju Koreja. SAD su odgovorile slanjem aviona-bombardera B-52 nad Demilitarizovanu zonu, da bi zastrašile Sjevernu Koreju. Kriza se smirila kada je lider Sjeverne Koreje Kim Il Sung – pokojni djed sadašnjeg vođe Kima Džonga Una, izrazio žaljenje zbog ubistva američkih vojnika.
KARTER U POSETI SJEVERU
Juna 1994. tada već bivši predsjednik SAD Džimi Karter je ušao u Sjevernu Koreju preko Demilitarizovane zone i imao dva sastanka sa Kim Il Sungom u pokušaju da se riješi tek nastala nuklearna konfrontacija. Po povratku na jug, Kater je prenio ponudu Kim Il Sunga za međukorejski samit što je prihvatio južnokorejski predsjednik Kim Jung-Sam. Međutim, pošto je Kim Il Sung ubrzo umro, jula 1994. godine, prvi Korejski samit nije održan. Njegov sin Kim Jong Il je naslijedio vlast i priredio prvi Korejski samit 2000. godine, s tadašnjim predsjednikom Južne Koreje Kimom Dae-Džungom.
DOGOVORENI OKVIR
U oktobru 1994. SAD su potpisale važan sporazum o nuklearnom razoružavanju sa Sjevernom Korejom, čime je okončano nekoliko mjeseci ratnih strahovanja izazvanih prijetnjom Sjevera da će se povući iz Sporazuma o neširenju nuklearnog oružja i pretvoriti svoje zalihe nuklearnog goriva u bombe. Po paktu nazvanom “Dogovoreni okvir”, Sjever je “zamrznuo” svoje nuklearne aktivnosti i složio se da demontira svoje nuklearne objekte u zamjenu za izgradnju dva nuklearna reaktora za proizvodnju električne energije i za snabdijevanje naftom. Dogovor je propao 2002. godine, kada su američki zvaničnici optužili Sjevernu Koreju da tajno sprovodi nuklearni program koristeći obogaćeni uranijum.
VICE-MARŠAL POSJETIO SAD
U oktobru 2000. godine, glavni saradnik Kima Džonga, vice-maršal Čo Miong Rok, doputovao je u Sjedinjene Države kao najviši sjevernokorejski zvaničnik koji je posjetio ratnog neprijatelja od kraja Korejskog rata. Čo se sastao s tadašnjim predsjednikom Bilom Klintonom i uručio mu Kimovo lično pismo. Do te posjete je došao dok su dvije zemlje pokušavale da poprave odnose pošto je počelo popuštanje poslije prvog međukorejskog samita te godine.
OLBRAJT NA SJEVERU
Nekoliko nedjelja nakon Čoovog putovanja, američka državna sekretarka Madlen Olbrajt je došla u uzvratnu posjetu Pjongjangu kako bi pokušala da organizuje posjetu Klintona Sjevernoj Koreji. Sastala se s Kim Džong Ilom i zajedno su gledali spektakularne masovnu priredbu “Arirang”. Pomirljivo raspoloženje dvije zemlje dramatično se promijenilo kada je predsjednik Džordž Buš od stupanja na dužnost januara 2001. godine zaoštrio politiku prema sjeveru. Klinton je na kraju posjetio Sjevernu Koreju kao bivši predsjednik 2009. godine, da bi izdejstvovao oslobađanje dva pritvorena američka novinara.
PREGOVORI ŠEST ZEMALJA
Sjedinjene Države su se vratile pregovorima sa Sjevernom Korejom 2003. godine, tada u okviru šestostranih pregovora u kojima su učestvovale i Južna Koreja, Kina, Rusija i Japan. Tokom pregovora koji su trajali do 2008. godine, Sjeverna Koreja je ponovo zaustavila nuklearne aktivnosti i onesposobila neke ključne djelove svog glavnog nuklearnog kompleksa, u zamjenu za bezbjednost, ekonomsku i energetsku korist. Međutim, pregovori su propadali usred rasprave o tome kako potvrditi njene korake u razoružavanju. Sjeverna Koreja se zvanično povukla s pregovora 2009. godine u znak protesta zbog međunarodne osude njenog inače zabranjenog lansiranja rakete dugog dometa.
SVE VIŠE PROBA
Pošto je preuzeo vlast poslije smrti svog oca Kima Džonga Ila krajem 2011. godine, Kim Džong Un je počeo neobično veliki broj proba oružja, kao dio njegovog objavljenog cilja o izgradnji nuklearnih raketa sposobnih za dostizanje kopna SAD. Posebno 2017. godine, strahovanje od rata na Korejskom poluostrvu se dramatično povećalo pošto je Sjeverna Koreja izvela šestu i najmoćniju nuklearnu probu i probno ispalila tri interkontinentalne balističke rakete. Kim i Tramp su razmijenili grube lične uvrede i ratne prijetnje da će jedna zemlja napasti drugu.
PONOVO POPUŠTANJE
Kim je promijenio taktiku ove, 2018. godine, poslavši delegaciju na Zimske Olimpijske igre na jugu i sastavši se s predsjednikom Južne Koreje Munom Džae-Inom. Kim je ponudio da pregovara o svom nuklearnom programu ako mu Sjedinjene Države garantuju bezbjednost. Iako postoji jaka sumnja da li će Kim u potpunosti odustati od svojih nuklearnih projektila, Tramp je na kraju pristao da se sastane s njim. Kimov glavni saradnik, bivši šef obavještajne službe Kim Jong Čol je doputovao u Sjedinjene Države s ličnim pismom Trampu, pošto je američki državni sekretar Majk Pompeo otišao u Pjongjang i dvaput razgovarao s liderom Sjeverne Koreje.
