Četvorica ekstremista ‘Islamske države’ za koje Dušanbe traži da budu izručeni iz Sirije su tadžikistanski militanti povezani sa desetinom terorističkih napada i ozloglašenom onlajn propagandom koja je ciljala da regrutuje borce za IDIL piše redakcija Radija Slobodna Evropa (RSE) na engleskom jeziku.
Iz Ureda glavnog tužitelja u Dušanbeu kažu da su tadžikistanske vlasti “utvrdile” da su Parviz Saidrahmonov i Tojidin Nazarov trenutno u “zatvorima u Sirji i Iraku” nakon što su ih zarobile kurdske snage.
“Finaliziramo dokumentaciju za repatrijaciju Saidrahmonova… I nadamo se da će on u narednim danima biti prebačen u Tadžikistan”, rekao je novinarima Muzafar Jusufi, predstavnik Ureda glavnog tužitelja 28. januara.
“Pored Saidrahmonova još neki militanti koji su bili uključeni u vrbovanje tadžikistanskih državljana za terorističku grupu, bit će takođe izručeni”, rekao je Jusufi.
Jusufi nije pružio novinarima detalje o drugim ekstremistima koji se traže.
Ali izvori bliski agencijama za provedbu zakona u Dušanbeu rekli su za RSE da još dvojica sa liste za ekstradiciju su Dilovar Dodoev i Abdulahad Nazarov. Obojica tadžikistanaca koji su zarobljeni u Siriji tokom 2019.
Dok je Tadžikistan do sada već napravio repatrijaciju desetina članova prodica militanata IDIL-a, najnoviji napori Dušanbea oko ekstradicije tadžikistanskih ekstremista koji su zarobljeni na Bliskom istoku zapravo se dešavaju prvi put.
Ozloglašen po vrbovanju
Parviz Saidrahmonov – također poznat i kao Abu Davud – bio je jedan od prvih iz Centralne Azije koji se pridružio IDIL-u još 2014. godine i koji je svoj rad vrbovanja i regrutacije sprovodio sa velikom posvećenošću.
Među onima koji su bili “inspirisani” Saidrahmonovim vrbovanjem bio je i Rahmat Akilov, Uzbekistanac koji je izveo napad kamionom u Štokholmu u aprilu 2017. godine kada je ubijeno pet ljudi a ozbiljno ranjeno još 14.
Saidrahmonova četvorogodišnja kćerka, Sumeja, pojavila se na naslovnim stranicama u Tadžikistanu 2016. godine kada je pobrkala poznatog lokalnog pjevača sa svojim ocem kojeg je poznavala jedino sa fotografija i videa.
Pjevač koji liči na Saidrahmonova je posjetio djevojčicu nakon što je pročitao natpise u medijima o tome kako ga je Sumeja gledala na televiziji i pomislila da je njen otac ovaj umjetnik.
Saidrahmonov je u međuvremenu ostao u Siriji sa svojom drugom suprugom i njihovo troje djece sve dok nije zarobljen 2019. tokom neuspješnog pokušaja bijega.
Saidrahmonov (33) se pojavio u novembru na turskoj televiziji u izvještaju o borcima IDIL-a koji su uhapšeni u Afrinu na sjeveru Sirije.
Parviz Saidrahmonov takođe je poznat i kao Abu Davud
S prepoznatljivom frizurom i uredno sređenom bradom, Saidrahmonov nije reporterima rekao svoje pravo ime. Ali je nedvosmisleno rekao da je “došao u Siriju da se bori”.
‘Opasna osoba koja regrutuje za IDIL’
Tojidin Nazarov (33) takođe je poznat i kao Abu Osama Noraki – u Dušanbeu se smatra “najopasnijom osobom koja je regrutovala za IDIL” iz Tadžikistana. Vlasti kažu da je uspio regrutovati na desetine Tadžikistanaca koji su se pridružili ekstremističkoj grupi.
Među njima je bilo i sedam tadžikistanskih državljana, uključujući i žene, koji su zarobljeni u istočnom Iraku dok su pokušavali da pređu u Afganistan.
Ti zarobljenici su tvrdili da ih je Nazarov preko društvenih medija ubijedio da se pridruže militantima ‘Islamske države’ u Afganistanu.
Rekli su da je Nazarov organizovao njihov pokušaj da uđu u Afganistan preko nekoliko pomagača tokom cijele rute putovanja.
Nazarov se pridružio ekstremističkoj grupi tzv. Islamska država 2014. godine. Povezan je sa nekoliko terorističkih napada – uključujući i njegove navodne napore da koordinora smrtonosni napad u Štokholmu izveden otetim kamionom.
Nazarova su u Siriji zarobile Kurdske snage. Smatra se da se trenutno nalazi u zatvoru u Deir-al-Zoru u istočnoj Siriji.
Drugovi ‘ministra za rat’ tzv. Islamske države
Dilovar Dodeov je upao u oči tadžikistanskim vlastima 2015. godine kada se pojavio u propagandnom videu ‘Islamske države’ zajedno sa Gulmurodom Halimovim bivšim tažikistanskim policijskim pukovnikom koji je postao tzv. ‘ministar za rat’ ekstremističke grupe.
U februaru 2019. godine kurdske snage su najavile da je 30-godišnji Dodoev uhapšen dok je pokušavao da pređe iz Sirije u Tursku.
Dodoev – bivši fudbalski trener iz Istaravšana, grada na sjeveru Tadžikistana – navodno je bio blizak sa Halimovim. Ali o njemu se, osim toga, vrlo malo zna.
Sjedinjene Države su 2016. godine ponudile tri miliona američkih dolara nagrade za informaciju o tome gdje se nalazi Halimov.
“Dodoev se borio u istoj jedinici IDIL-a kao i Halimov” i “ima dosta informacija o odbjeglom pukovniku policije”, rekao je za RSE tadžikistanski oficir ubrzo nakon što je najavljeno hapšenje Dodoeva.
‘Osuđivani huligan’
Četvrti čovjek na tadžikistanskoj listi za ekstradiciju je Abdulahad Nazarov koji se predao kurdskim snagama u Siriji početkom 2019.
On je bivši taksista iz grada Vahdata koji se nalazi oko 20 kilometara istočno od Dušanbea i nije u srodstvu sa Tojidinom Nazarovim.
U video intervjuu koji je podijelila agencija Reuters, Abdulahad Nazarov je tvrdio da se odavno razočarao u IDIL i da je nekoliko puta okušao da pobjegne iz ove ekstremističke grupe.
Ali Reuters takođe izvještava o neusaglašenostima njegove priče.
Abdulahad Nazarov i njegova porodica tvrde da je on bio u kontaktu sa tadžikistanskim vlastima i da su oni bili svjesni njegovih pokušaja da pobjegne iz tzv. Islamske države.
Abdulahad Nazarov je putovao u Siriju 2016. nakon što je odslužo jednogodišnju kaznu zatvora u Tadžikistanu zbog huliganstva.
Kao i ostala trojica sa liste za ekstradiciju iz Dušanbea, Abdulahada Nazarova u Tadžikistanu traže pod optužbama da je bio uključen u terorističke akcije i da se borio na stranim ratištima kao plaćenik.
Njegova majka, Zubaida Gijosova rekla je za RSE da su vlasti obećale da će ga osloboditi optužbi nakon njegovog povratka u Tadžikistan.
Ali zvaničnici u Dušanbeu nisu javno komentarisali o tome kakva budućnost očekuje njega i druge tražene militante.
Tadžikistan je 2014. godine najavio da će amnestirati sve tadžikistanske državljane koji se vrate iz Sirije i Iraka dobrovoljno o dokažu da se nisu borili na strani IDIL-a.
Na desetine njih je zloupotrijebilo amnestiju i vratilo se kući kako bi nastavili sa svojim životima.
Dušanbe je također od poraza kalifata tzv. Islamske države 2019. izvršio repatrijaciju na desetina djece boraca IDIL-a iz Tadžikistana.
Stav vladinih zvaničnika je da bi militanti IDIL-a ili njihovi članovi porodice koji su zadržani u inostranstvu dugoročno stvorili sigurnosni rizik za Tadžikistan.
Uključujući žene i djecu, nekih 2.000 državljana Tadžikistana je putovalo u Siriju i Irak od 2014. godine. Nepoznat broj ih je ubijeno u borbama i vazdušnim napadima.
