Nakon Titove smrti, kriza u Jugoslaviji se ubrzava jer je nestalo vezivnog tkiva koje je kako tako održavalo na okupu različite narode. Raif Dizdarević kaže da je „grijeh na svima nama“, odnosno komunistima zbog grešaka koje su napravili.
“Kasnili smo sa nastavkom ustavnih promjena. Čim smo stali na pola puta – pa ni dolje, ni tamo – stvorio se prostor za sukobljavanje. Drugo, stalno smo kasnili sa radikalnom privrednom reformom. Treće, nismo preduzimali neke korake za jačanje demokratske atmosfere u zemlji. Sve je to otvaralo prostor onome što će se pojaviti,” dodaje Dizdarević.
To je bilo plodno tlo za jačanje nacionalizma, jer se republička komunistička rukovodstva nisu ponašala kao djelovi jedinstvenog komunističkog pokreta, već zastupnici interesa svojih nacija i federalnih jedinica, koje su sve više funkcionisale kao države u državi.
Latinka Perović podsjeća da je nacionalizam bio istorijski utemeljen. Slobodan Jovanović taj prelaz iz 19. u 20. vijek opisuje kao stanje u kome je nacionalizam jedina tradicija. Nema socijalne i parlamentarne tradicije. To se u svoj dramatici pokazalo tokom 1980-ih uoči raspada zemlje, a, nažalost, takvo je i današnje stanje na postjugoslovenskom prostoru.
Ubrzo nakon Titove smrti, 1981. na Kosovu izbijaju demonstracije, kreću rasprave o odnosima u Federaciji.
“Prosto kada čovjek danas vidi da od 1981. nije mogao da se donese budžet, zatim privredni plan, da su republike krale na onaj i ovaj način, da su se, u stvari, svi pripremali za odlazak, to što se dešavalo na političkoj pozornici 1989-1990, čini se smiješnim”, kaže Sergej Flere, sociolog iz Maribora.
Istovremeno, produbljivala se ekonomska kriza sa spoljnim dugom od 20 milijardi dolara. Doduše, to iz današnje perspektive, kada njene nasljednice duguju više od 140 milijardi eura, ne djeluje kao prevelika cifra, ali su tada stanje otežavale visoke kamate. Još se mnogi sjećaju tačkica za kupovinu kafe, deterdženta i sistema “par-nepar” za vožnju automobila.
Na međunarodnom planu, Jugoslavija je počela da gubi značaj jer – naročito nakon “perestrojke” i “glasnosti” u Sovjetskom Savezu i potom pada Berlinskog zida – nije više bila bitna njena uloga kao zemlje koja balansira između dva bloka.
Na unutrašnjem planu jača nezadovoljstvo u Srbiji, u kojoj se smatra da je zakinuta u Jugoslaviji. Na tom sentimentu grupa članova Srpske akademije nauka i umjetnosti (SANU) je napisala “Memorandum” u kojem tvrdi da je Srbija eksploatisana. Akademik Ljubodrag Dimić kaže za RSE da je taj dokument bio “pokušaj odbrane Jugoslavije”. Međutim, Ivan Stamoblić koga je Slobodan Milošević zbacio na Osmoj sednici 1987. partijskim pučem, rekao je kasnije da je “Memorandum bio in memoriam Jugoslaviji”.
Istoričar Ivo Banac, pomalo cinično, ocjenjuje da je Milošević “prvi shvatio da je Tito ‘umro’”.
Takozvanim “mitinzima istine”, odnosno “antibirokratskom revolucijom”, zbačena su partijska rukovodstva u Crnoj Gori i Vojvodini. Na sličan pokušaj “izvoza revolucije”, Slovenija je odgovorila zabranom “mitinga istine”.
Uslijedio je bojkot slovenačke robe u Srbiji. Kriza se širila poput požara: slovenački komunisti napuštaju 14. Kongres SKJ; dok Milošević pokušava da preuzme kontrolu nad Armijom i Federacijom, Slovenija i Hrvatska se pripremaju za odlazak.
Stoga, posljednji napori “putujuće šestorke”, odnosno lidera republika, da se spasi ono što se očito nije moglo spasti, nestaju u vihoru prvih oružanih incidenata sa “balvan revolucijom” u Kninu, potom u Borovu selu, da bi nekada bratski narodi skliznuli u otvoreni rat najprije u Sloveniji, potom u Hrvatskoj i BiH i na kraju na Kosovu.
Raspad Jugoslavije nije bio neminovan, ali “golootokaši” i bankari sa Vol strita su radili svoje. Narod, tj. bravi pali na priču da će nam samostalno život biti kao u Švajcarskoj. Pa eto vam Švica BRAVI 😻😻😻😽
Dodaj i domace izdajnike iz emigracije i iznutra, ali oni ne bi mogli to da nije bilo podrske izvana i da je bilo doborg vodje koji nije nacionalista da naslijedi Tita.
eh sloba bio je najhariazmaticniji
Problem SFRJ je bio taj sto je izgradjivana na kultu licnosti Josipa Broza i na lazi zvanoj bratstvo i jedinstvo.Prvi nacionalizam koji se ispoljio vec tokom 1944 a koji je prijetio da razori Jugoslaiju bio je albanski nacionalizam sa kojim se komunisti nisu zeljeli razracunati na pravi nacin nego su na stetu Srba i Crnogoraca sa Kosova i Metohije davali… Više »
Buđenje Srpskog nacionslizma 80′?! Ne no 2018 godine nastaje Srpski nacionalizam! Srpski nacionalizam nastaje onog trenutka kad nastaje i drzava Srbija, Cetnici su sa Madagaskara!
Sad kad bi se pojavio harizmaticni lider Titivog tipa i kad bi mu se dozvolilo da organizuje politicke kampanje po bivsim zemljama SFRJ i da onda organizuje referendum, imao bi velike izglede na demokratsko ujedinjejnje ovih prostora, ako ne u federaciju, a ono u konfederaciju ili slicno. Igla na vagi je ovdje vrlo osjetiljiva na to ko i kuda vuce… Više »
Nikad više …….SMRT JUGOSLAVENSKOJ IDEJI jednom zasvagda!!
oNisi u pravu. To je iskljuciv negativisticki stav onih koji su i srusili tu ideju i izazvali rat i krvoprolice u vise navrata. Treba nam dobronamjeran lider koji bi probudio ono dobro u ljudima kao sto je Tito radio, da sami odbace i marginalizuju nacionaliste svih boja.. Kao sto rece Edo maajka. Lijeva ideja je humana sama po sebi i… Više »
Nadal, EU i NATO na aparatima! Istok i Jugoslavija se ponovo bude
Svi najbilizi Titovi saradnici su umrli priblizno kad i on ili ranije (Kardjelj, Raknovic, Pijade itd.) osim Djilasa koji je bio disident. Od ovih mladjih nije niko odskocio da se nametne kao nasljednik kojeg bi svi postovali. To je bio problem. Srbi su misili da je Milosevic taj, ali on to nikako nije bio, jer je bio nacionalista u dusi,… Više »
Glavni problem je obzirom na ovdasnje mentalitete sto Tito nije uspio da izgradi pravog i neprikosnovenog naslednika koji bi bilo lider posle njega i kojeg bi svi narodi postovali. Bez toga dodlo je do podjele u svoje atare i svega loseg sto se zbog toga desilo.