Rijeke širom svijeta opasno zagađene antibioticima

Zagađenje antibioticima jedna je od ključnih putanja preko kojih bakterije razvijaju otpornost na lijekove, čime oni postaju neefikasni u ljudskoj upotrebi.

“Ogroman dio rezistentnih gena koje primjećujemo u ljudskim patogenima potekli su od bakterija iz životne sredine”, rekao je profesor Vilijam Gejz, ekolog specijalizovan za mikrobiologiju sa Univerziteta Egziter.

On proučava antimikrobnu otpornost, odnosno otpornost na ljekove, ali nije učestvovao u studiji. Povećanje otpornosti bakterija na antibiotike predstavlja opasnost po globalno zdravlje jer bi do 2050. moglo da uzrokuje smrt deset miliona ljudi, saopštile su prošlog mjeseca UN.

Ljekovi do rijeka i zemljišta dolaze putem ljudskih i životinjskih fekalija, kao i iz industrijskih voda fabrika i objekata u kojima se proizvode lijekovi.

“To je prilično zastrašujuće i deprimirajuće. Ogromni dio životne sredine bi mogao da sadrži antibiotike u dovoljnim količinama da utiču na otpornost”, rekao je Alister Boksal, ekolog na Univerzitetu Jork i jedan od učesnika studije.

Rezultati istraživanja koji su juče predstavljeni na konferenciji u Helsinkiju pokazuju da su neke od najpoznatijih rijeka na svijetu, uključujući Temzu, zagađeni antibioticima koji su klasifikovani kao izuzetno važni za liječenje ozbiljnih infekcija. U velikom broju slučajeva je primijećena njihova prisutnost u nebezbjednim količinama, što znači da postoji mnogo veća vjerovatnoća za razvoj i širenje rezistentnosti.

Uzorci uzeti iz Dunava u Austriji sadržali su sedam antibiotika, uključujući klaritromicin, koji se koristi za liječenje infekcija respiratornog trakta, kao što su upala pluća i bronhitis, i to u gotovo četiri puta većim količinama od onih koji se smatraju bezbjednim. Dunav, druga rijeka po veličini u Evropi, najzagađenija je na evropskom kontinentu.

Temza, koja se generalno smatra jednom od najčistijih u Evropi, zajedno s nekim pritokama je zagađena mješavinom pet antibiotika. Jedna lokacija na rijeci i tri na njenim pritokama su zagađeni iznad bezbjednih nivoa.

Ciprofloksacin, koji služi za liječenje infekcija kože i urinarnog trakta, pronađen je u više od tri puta većim količinama od onih koji se smatraju bezbjednim.

Gejz je rekao da su opasnost čak i rijeke zagađene najnižim nivoima antibiotika.

“Čak male koncentracije koje su primijjećene u Evropi mogu da izazovu razvoj otpornosti i povećaju vjerovatnoću da se rezistentni geni prenesu na ljudske patogene”, rekao je on.

Istražitelji su obavili testiranja na 711 lokaciji u 72 zemlje i pronašli su antibiotike u 65 odsto njih. Koncentracije antibiotika su prevazilazile bezbjedne nivoe na 111 lokacija, a u najgorim slučajevima su pronađene čak 300 puta veće količine od onih koje se smatraju bezbjednim.

Veće koncentracije antibiotika generalno su pronađene u rijekama u zemljama s nižim prihodima, a najgori slučajevi su zabilježeni u Africi i Aziji. Najveće količine su pronađene u Bangladešu, gdje su pronađene više od 300 puta veće količine metronidazola, koji se koristi za liječenje vaginalnih infekcija, od bezbjednih. Tragovi lijeka su pronađeni u blizini objekta sa industrijskom vodom, a u zemljama s nižim prihodima uglavnom nema tehnologije za otklanjanje ljekova.

Tim istražitelja sada planira da procjeni uticaj zagađenja životne sredine antibioticima na divlji svet, uključujući ribu, beskičmenjake i alge, a očekuju se izuzetno negativni rezultati. U pojedinim rijekama u Keniji je pronađeno toliko ljekova da riba ni ne može da preživi.